ΒΙΤΑΜΙΝΗΒ 12
( Κυανοκοβαλαμίνη ή παράγων Χ ή Ζωικός παράγων ή Αντικακοηθοαναιμικός παράγων ή Κοβαλαμίνη, γιατί περιέχει Κοβάλτιο )
Γράφει: Η κα Τσαμπούρη Περιστέρα συνταξιούχος εκπαιδευτικός Οικιακής Οικονομίας
Η Βιταμίνη Β12 είναι η μόνη βιταμίνη που περιέχειτο ιχνοστοιχείο κοβάλτιο, που της δίνει και το χημικό της όνομα Κοβαλαμίνη. Οι άνθρωποι χρειάζονται το κοβάλτιο, αν και αφομοιώνεται μόνο με τη μορφή βιταμίνης Β12.
Ανακαλύφθηκε το 1948 μετά από μελέτες των χημικών Κάρλ Φόλκερς (ΗΠΑ) και Αλεξάντερ Τοντ (Αγγλία)και αποτελεί μια κρυσταλλική ένωση.
Παράγεται από μικροοργανισμούς και η σύνθεσή της γίνεται στο ανθρώπινο λεπτό έντερο (στον ειλεό), το οποίο είναι και η κύρια περιοχή της απορρόφησής της. Εφόσον τα βακτηρίδια των εντέρων μας έχουν κοβάλτιο παράγουν βιταμίνη Β12. Επίσης η βιταμίνη Β12 εκκρίνεται στη χολή και απορροφάται εκ νέου αποτελεσματικά. Αυτό είναι γνωστό σαν εντερο-ηπατική κυκλοφορία.
Χρησιμότητα: Είναι απαραίτητη για:
Η Βιταμίνη Β12 είναι απαραίτητη για την καλή λειτουργία των Κυττάρων και συμμετέχει στη σύνθεση των πρωτεϊνών του πυρήνα των κυττάρων.
Είναι συστατικό πολλών ένζυμων.
Για το σχηματισμό και την αναζωογόνηση των ερυθρών αιμοσφαιρίων.
Είναιαπαραίτητη και για την ανάπτυξη του σώματός μας.
Δρα κυρίως στο μεταβολισμό των λιπιδίων και των πρωτεϊνών.
Αυξάνει την ενεργητικότητα.
Διατηρεί γερό το νευρικό σύστημα, βελτιώνει την αυτοσυγκέντρωση, την πνευματική ισορροπία, την ασθενή μνήμη, την ευερεθιστότητα και βοηθά στη μελαγχολία.
Προστατεύει από τοξικές ουσίες, όπως το κυάνιο που βρίσκεται σε τροφές και στον καπνό του τσιγάρου.
Διεγείρει την όρεξη και βοηθά στο σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης.
Είναι ηβιταμίνη κατά της κούρασης.
Βοηθά σημαντικά στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Η έλλειψή της, από μητέρες που θηλάζουν και τρέφονται με φυτικά τρόφιμα,μπορεί να σταματήσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του βρέφους. Επίσης βοηθά στην ανάπτυξη των παιδιών.Και
Η βιταμίνη Β12 προλαμβάνει την απώλεια της μνήμης: Μια βιταμίνη Β12, που εμπεριέχεται στο κρέας, τα ψάρια και το γάλα, μπορεί να αποτρέψει την απώλεια μνήμης στην τρίτη ηλικία, σύμφωνα με νέα επιστημονικά στοιχεία. Οι ηλικιωμένοι με χαμηλότερα του φυσιολογικού επίπεδα βιταμίνης Β12 έχουν εξαπλάσιες πιθανότητες να υποστούν εγκεφαλική συρρίκνωση, διαπιστώνουν ερευνητές μετά από παρακολούθηση 107 προφανώς υγιών εθελοντών για πάνω από μια πενταετία. Αξίζει να αναφερθεί ότι πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι δύο στα πέντε άτομα έχουν ανεπάρκεια της βιταμίνης Β12. Το πρόβλημα είναι εντονότερο μεταξύ των ηλικιωμένων, και πρόσφατες προσπάθειες ενίσχυσης των σκευασμάτων άρτου με συμπληρώματα φυλλικού οξέος έχουν προκαλέσει ανησυχίες, καθώς μπορεί να καλύψουν τα συμπτώματα της ανεπάρκειας Β12 στην συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα. Είναι δε πιθανόν να έχουν σημάδια εγκεφαλικής συρρίκνωσης σε διάστημα πέντε ετών. Μάλιστα αυτή η παρατήρηση οδήγησε την ερευνητική ομάδα να σχεδιάσει μια μελέτη για τις βιταμίνες του συμπλέγματος Β στην τρίτη ηλικία με στόχο την διερεύνηση της λήψης συμπληρωμάτων στην επιβράδυνση της εγκεφαλικής συρρίκνωσης. Πάντως τα παρόντα στοιχεία έρχονται να δώσουν μια άλλη διάσταση στην κατανόηση των επιδράσεων της βιταμίνης Β στον εγκέφαλο, καθώς το ποσοστό της συρρίκνωσης του εγκεφάλου καθώς γερνάμε μπορεί εν μέρει να επηρεάζεται από την διατροφή μας. Η συρρίκνωση έχει σχετιστεί άμεσα με τον αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης άνοιας και η κατανάλωση βιταμίνης Β12 μέσω κρεατικών, ψαριών και εμπλουτισμένων δημητριακών ή γάλακτος στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής μπορεί να προστατεύσει τον εγκέφαλο. Πάντως το συκώτι και τα οστρακοειδή είναι πλούσια σε Β12.
Προστατεύει από τη Νόσο Αλτσχάιμερ: Η βιταμίνη Β12 μπορεί να δράσει προστατευτικά έναντι της νόσου Αλτσχάιμερ, επιβεβαίωσε νέα σουηδική έρευνα, που δείχνει ότι οι ηλικιωμένοι, οι οποίοι έχουν υψηλά επίπεδα βιταμίνης Β12 στο αίμα τους, αντιμετωπίζουν μικρότερο κίνδυνο να εμφανίσουν τη νεύρο-εκφυλιστική πάθηση. Ο επικεφαλής της μελέτης διαπίστωσε ότι πολλοί ηλικιωμένοι πάσχουν από έλλειψη βιταμίνης Β12, όμως επεσήμανε πως αυτό δεν σημαίνει κατ' ανάγκη ότι όσοι σπεύσουν να πάρουν συμπληρώματα βιταμίνης Β, θα <φρενάρουν> την εκδήλωση της νόσου. Οι ερευνητές πήραν δείγματα αίματος από εκατοντάδες άτομα χωρίς άνοια, ηλικίας 65-79 ετών. Μετά από επτά χρόνια, μια νέα εξέταση έδειξε ότι το 6% των ηλικιωμένων είχαν εμφανίσει νόσο Αλτσχάιμερ, αλλά όσοι είχαν υψηλότερα επίπεδα βιταμίνης Β12 και χαμηλότερα επίπεδα ομοκυστεΐνης, είχαν τις μικρότερες πιθανότητες εμφάνισης της νόσου. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β μειώνουν την ομοκυστεΐνη, το υψηλό επίπεδο της οποίας έχει συσχετιστεί με αυξημένη πιθανότητα άνοιας, εγκεφαλικού επεισοδίου και εμφράγματος. <Χρειάζονται περισσότερες έρευνες πριν φτάσουμε σε οριστικό συμπέρασμα για το ρόλο των συμπληρωμάτων βιταμίνης Β12 σε νευροεκφυλιστικές παθήσεις όπως η νόσος Αλτσχάιμερ>, δηλώνει ο ερευνητής.
Η βιταμίνη Β12 προλαμβάνει τα ελλείμματα του νευρικού σωλήνα: Πριν την εγκυμοσύνη οι γυναίκες μαζί με το φυλλικό οξύ θα πρέπει να παίρνουν και συμπλήρωμα βιταμίνης Β12 για την μείωση του κινδύνου απόκτησης παιδιού με σοβαρό γεννητικό εγκεφαλικό ή σπονδυλικό έλλειμμα, σύμφωνα με νέα επιστημονικά στοιχεία. Ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες με τα χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης Β12 είχαν πενταπλάσιες πιθανότητες να αποκτήσουν παιδί με έλλειμμα του νευρικού σωλήνα, συγκριτικά με εκείνες που είχαν τα υψηλότερα επίπεδα. Τα ελλείμματα του νευρικού σωλήνα μπορεί να συντελέσουν σε δια βίου ανικανότητα ή και θάνατο. Τα αναπτυξιακά γεγονότα που εμπλέκονται σε αυτά τα ελλείμματα, λαμβάνουν χώρα τις πρώτες τέσσερις εβδομάδες της κύησης. Οι πιο συχνές εκφάνσεις είναι η δισχιδής ράχη, όπου η σπονδυλική στήλη και οστά της πλάτης δεν αναπτύσσονται σωστά και η ανεγκεφαλία, μια κατάσταση όπου ο εγκέφαλος και τα οστά του κρανίου δεν αναπτύσσονται φυσιολογικά. Στην έρευνα συμμετείχαν 1.200 γυναίκες, που είχαν δώσει δείγμα αίματος κατά τη διάρκεια των πρώτων σταδίων της κύησης, τα οποία και αναλύθηκαν για τα επίπεδα Β12. Οι γυναίκες, που ανήκαν στην ομάδα με τα χαμηλότερα επίπεδα της βιταμίνης είχαν πενταπλάσιες πιθανότητες να αποκτήσουν παιδί με έλλειμμα νευρικού σωλήνα. Η μελέτη δείχνει ότι η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 είναι παράγοντας κινδύνου για ελλείμματα του νευρικού σωλήνα ανεξαρτήτως του φυλλικού οξέος, μια άλλη βιταμίνη του συμπλέγματος Β. Πολλές γυναίκες γνωρίζουν ήδη τη σημασία του φυλλικού οξέος και επομένως είναι λογικό να παρατηρείται μια πτώση στις περιπτώσεις ελλειμμάτων του νευρικού σωλήνα. Οι ερευνητές ελπίζουν ότι τα νέα στοιχεία για τον ρόλο της βιταμίνης Β12 μπορεί να συντελέσουν σε περαιτέρω μείωση των περιπτώσεων. Η βιταμίνη Β12 είναι σημαντική για την διατήρηση της υγείας των νευρικών κυττάρων και των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Εμπεριέχεται στο κρέας, τα γαλακτοκομικά, τα αβγά, τα ψάρια, τα οστρακοειδή και τα ενισχυμένα δημητριακά. Επίσης μπορεί να ληφθεί ως διατροφικό συμπλήρωμα. Οι γυναίκες που δεν τρώνε κρέας ή γαλακτοκομικά προϊόντα μπορεί να πρέπει να πάρουν συμπληρώματα βιταμίνης Β12, σε περίπτωση ανεπάρκειας. Αντίστοιχη προτροπή ισχύει και για τις γυναίκες που πάσχουν από φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, η οποία εμποδίζει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών από τις τροφές, περιλαμβανομένης και της βιταμίνης Β12. Οι ερευνητές συστήνουν στις γυναίκες να έχουν πάνω από 300 νανογραμμάρια ανά λίτρο βιταμίνη Β12 πριν την εγκυμοσύνη.
Ανεπάρκεια-Προβλήματα: Η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12 είναι μια σοβαρή διαταραχή, όταν δε εμφανιστούν οι ενδείξεις μπορεί να είναι αρκετά σοβαρές. Στον άνθρωπο είναι δύσκολο να εμφανιστεί καθαρή μορφή αβιταμίνωσης Β12, συνήθως συνοδεύεται με έλλειψη φυλλικού οξέος και άλλων παραγόντων.
¨Για την απορρόφησή της από το πεπτικό σύστημα είναι απαραίτητη η παρουσία ενός ενδογενούς παράγοντα, όταν δε λείπει αυτός δεν απορροφάται και έτσι εξηγείται η εμφάνιση της κακοήθους αναιμίας ή ΜεγαλοβλαστικήςΑναιμίας ( αναιμία Bierner ).
¨Στους ενήλικες η έλλειψή της μπορεί να προκαλέσει ζάλη, χλομάδα, ανορεξία, απώλεια βάρους, μερική διανοητική σύγχυση, εριστικότητα ήσε πιο σοβαρές περιπτώσεις παραισθήσεις,αυταπάτες, κατάθλιψη, απώλεια μνήμης και παράνοια.
¨Επίσης η έλλειψή της Διαταραχές Νεύρων, καθυστέρηση στην Ανάπτυξη.
¨Μπορεί να επηρεάσει το παιδί στην ανάπτυξη της ικανότητας προσοχής και να προκαλέσει καθυστερημένη ικανότητα μάθησης.
¨Η έλλειψη της βιταμίνης Β12 μπορεί να προέλθει από τα αντιβιοτικά, το οινόπνευμα, το κάπνισμα και το στρες, από αποκλειστική χορτοφαγία ή από ασθένειες του παχύ εντέρου, όπως εκκολπώματα και άλλες παθήσεις του λεπτού εντέρου, που επιδρούν στην απορροφητική ικανότητά του. Το οινόπνευμα προκαλεί ζημιά στο συκώτι και έτσι οι πότες χρειάζονται περισσότερη Β12. Το κάπνισμα και όλα τα μαγειρεμένα τρόφιμα σε υψηλή θερμοκρασία αυξάνουν τις ανάγκες σε Β12.
Τρόφιμα: Βρίσκεται μόνο σε ζωικές τροφές, καλύτερη πηγή του είναι το συκώτι διάφορων ζώων και οι καλλιέργειες κάποιων μικροοργανισμώνκαι γι? αυτό τα φυτοφάγα άτομα κινδυνεύουν να εμφανίσουν συμπτώματα έλλειψής τους. Είναι η μόνη βιταμίνη της ομάδαςΒ που αποθηκεύεται στον οργανισμό μας. Η χορήγησή της αποτελεί την πιο αποτελεσματική θεραπευτική αγωγή της κακοήθους αναιμίας και άλλων παθολογικών καταστάσεων. Η ζάχαρη, το αλκοόλ, τα οιστρογόνα και το ηλιακό φως καταστρέφουν τη βιταμίνη Β12.
Ψωμί ??ένας θαυμαστός κόσμος??
Γράφει: Η κα Τσαμπούρη Περιστέρα συνταξιούχος εκπαιδευτικός Οικιακής Οικονομίας
Το ψωμί ή άρτος είναι βασικό είδος τροφίμου με ιδιαίτερη θρεπτική αξία. Ανήκει στην παραδοσιακή διατροφή. <Το ψωμί είναι ο ίδιος ο Χριστός> λέει ο παροιμιακός μας λόγος.Η λέξη ψωμί έχει τη δική της ιστορία. Προέρχεται από το ρήμα ψωμίζω, που σημαίνει τρέφομαι βάζοντας μικρά κομμάτια στο στόμα. Αλλά και από το ρήμα ψώω/ψάω που σημαίνει τρίβω, λιαίνω, αλέθω. Μαύρο ή άσπρο, με καλαμπόκι, σιτάρι ή κριθάρι, φτιαγμένο με μαγιά ή με προζύμι, το ψωμί αποτελεί από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα θεμέλιο της καθημερινής μας διατροφής. Ωστόσο είναι παρεξηγημένο από πολλούς. Ο λόγος; Κυρίως γιατί το ψωμί έχει ενοχοποιηθεί ότι <φορτώνει> τον οργανισμό με πολλές και περιττές θερμίδες. Η αλήθεια είναι ότι περιέχει αρκετές θερμίδες, αλλά μόνο όταν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες ή όταν συνοδεύεται από σάλτσες, αλλαντικά, τυριά, κλπ. Όμως οι ειδικοί επιμένουν ότι πρόκειται για μια άριστη διατροφική επιλογή.
Το ψωμί ταυτίζεται με την ύπαρξη της ζωής και αυτό γιατί παρασκευάζεται από τα δημητριακά, που αποτελούν τη βάση της διατροφής των περισσότερων λαών. Τα δημητριακά είναι μια πρώτη ύλη που κοστίζει λίγο, χορταίνουν, και χρησιμεύουν για την παρασκευή πολλών φαγώσιμων προϊόντων πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, όπως του ψωμιού.
Η διατροφική αξία του ψωμιού: Το ψωμί είναι ένα από τα βασικότερα στοιχεία τηςδιατροφής μας και βρίσκεται στη βάση της πυραμίδας της μεσογειακής διατροφής, μαζί με άλλα αμυλούχα τρόφιμα. Συχνά τα τελευταία χρόνια μιλάμε και διαβάζουμε για την <μεσογειακή διατροφή> και την αξία της. Πρόκειται για ένα τρόπο ζωής, που χαρίζει ευεξία, ζωντάνια, καλή υγεία και μακροζωία. Λαχανικά, φρούτα, όσπρια και δημητριακά είναι αυτά που την εδραιώνουν ως την πλέον υγιεινή διατροφή, μετά από χρόνιες επιστημονικές μελέτες. Σημαιοφόρος της παρέλασης: το ψωμί, η βασική και παραδοσιακή τροφή του ανθρώπου. Το πρώτο και μόνο αγαθό διατροφής, παρόν στο καθημερινό τραπέζι και συνοδευτικό όλων των τροφών. Η αυξημένη θρεπτική αξία όλων των ειδών του φρέσκου ψωμιού, οφείλεται στο γεγονός ότι παρέχει στον οργανισμό μας σημαντική ενέργεια με τη μορφή των υδατανθράκων και της πρωτεΐνης.
Το ψωμί αποτελεί πηγή των βασικότερων θρεπτικών συστατικών. Είναι πλούσιο σε υδατάνθρακες,άμυλο και κυτταρίνη-φυτικές ίνες (απαραίτητη για την καλή πέψη και λειτουργία του εντέρου), σίδηρο καθώς και σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και ιδιαίτερα Φυλλικό οξύ και Βιταμίνη Ε. Το αλεύρι που χρησιμοποιούμε για το ψωμί το παίρνουμε με το άλεσμα του σιταριού και ιδιαίτερα του σκληρού σιταριού, που περιέχει 18-22% πρωτεΐνη και είναι το καλύτερο για ψωμί.Το ημίσκληρο έχει 15-18% πρωτεΐνη και το μαλακό 10-15% πρωτεΐνη. Αυτάχρησιμοποιούνται περισσότερο για γλυκά, κουλουράκια, ζυμαρικά, κλπ.
Οι αλλαγές στη διατροφή του σύγχρονου ανθρώπου, αλλά και η εξέλιξη της βιομηχανίας των τροφίμων, είχε σαν αποτέλεσμα την προσφορά πλήθους προϊόντων με διαφοροποιημένο το κόστος αλλά και την ποιότητα των τροφών. Στον κόσμο του ψωμιού τη διαφορά την κάνει το αλεύρι, που θα χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή του ψωμιού και συγκεκριμένα ο τρόπος με τον οποίο είναι επεξεργασμένο, ώστε να πετύχουμε τη μέγιστη διατήρηση των θρεπτικών ουσιών του.
Το λευκό ψωμί παράγεται από αλεύρι αποφλοιωμένου καρπού πολλαπλής άλεσης με αποτέλεσμα να <καίγεται> μεγάλο μέρος των θρεπτικών ουσιών. Αντίθετα, τα ολικής άλεσης άλευρα από τα οποία παράγεται το μαύρο ψωμί, δέχεται την μικρότερη δυνατή άλεση. Για τη παραγωγή του χρησιμοποιείται αναποφλοίωτος καρπός, με αποτέλεσμα να είναι μεν σκούρο το χρώμα, αλλά πλούσιο σε βιταμίνες, μέταλλα, φυτικές ίνες, σίδηρο, ψευδάργυρο και ασβέστιο. Θερμιδικά τα δύο είδη είναι ισοδύναμα και ίσως το <μαύρο> ψωμί να περιέχει περισσότερες θερμίδες. Η διαφορά τους βρίσκεται αποκλειστικά στα θρεπτικά συστατικά.
Η θρεπτική του αξία: Από ιατρικές έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, διαπιστώθηκε ότι η διατροφή που είναι πλούσια σε ψωμί ολικής αλέσεως και γενικότερα σε δημητριακά και είναι ταυτόχρονα χαμηλή σε κορεσμένα λίπη, αποτελεί ασπίδα κατά των καρδιακών νοσημάτων, της υπέρτασης, του διαβήτη και κάποιων μορφών καρκίνου.
Πρέπει να προτιμούμε το ψωμί που γίνεται από αλεύριΟΛΙΚΗΣ ΑΛΕΣΗΣ δηλαδή το ΜΑΥΡΟ ψωμί, γιατί παρασκευάστηκε από αλεύρι, που προήλθε από την άλεση ολόκληρου του δημητριακού. Γι? αυτό:
- Έχει όλα τα θρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνες, πολλές βιταμίνες, του συμπλέγματος Β, ελάχιστα λιπαρά και πολύτιμα ιχνοστοιχεία και ανόργανα άλατα και άπεπτες φυτικές ίνες.
- Δεν δημιουργεί τις αρρώστιες: δυσκοιλιότητα, νευροπάθειες, καρκίνο του παχύ εντέρου, κλπ.Το ψωμί ολικής άλεσης, λόγω της περιεκτικότητάς του σε φυτικές ίνες (4 φορές περισσότερο από το άσπρο ψωμί) και της ακατέργαστης μορφής του, έχει χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη. Κατά τη διαδικασία της κατανάλωσής του, εκκρίνεται σταδιακά και σε μικρότερη ποσότητα η ινσουλίνη από το πάγκρεας και επομένως δεν αυξάνονται απότομα τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, ο κορεσμός δε έρχεται αργά. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που το μαύρο ψωμί θεωρείται διαίτης. Επομένως, λανθασμένα, πολύ πιστεύουν ότι έχει λιγότερες θερμίδες, αλλά γιατί <καίγεται> πιο αργά. Η κατανάλωση αυτού του τύπου ψωμιού συντελεί στη διασφάλιση μιας πιο υγιεινής, ιδιαίτερα σε άτομα με παχυσαρκία, διαταραχές των λιπιδίων, σακχαρώδηδιαβήτη και κάρδιο-κυκλοφορικά νοσήματα.
- Η διατροφή με ψωμί ολικής άλεσης, δημητριακά πρωινού και χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά προφυλάγει σημαντικά από καρδιακά νοσήματα, υπέρταση, διαβήτη και ορισμένες μορφές καρκίνου. Επίσης τρώγοντας καθημερινά στο πρωινό μας μια φέτα ψωμί ολικής άλεσης ή δημητριακά (ολικής άλεσης) μειώνουμε τον κίνδυνο εκδήλωσης εγκεφαλικού επεισοδίου κατά 40%, σύμφωνα με έρευνες που έγιναν.
- Χαρίζει διάφανο δέρμα.
- Επιπλέον, ο συνδυασμός ψωμιού με τυρί, αποτελεί πλήρη τροφή, σε ορισμένα βέβαια θρεπτικά συστατικά. Και τούτο επειδή και τα δύο περιέχουν πρωτεΐνες, που όμως αλληλοσυμπληρώνονται. Έτσι όταν κάποιος τρώει ψωμί και τυρί, είναι σαν να τρώει ένα κομμάτι κρέας.
- Περιέχει περισσότερο σίδηρο.
- Συνιστάται σε άτομα, που ακολουθούν δίαιτα για απώλεια βάρους, γιατί χάρη στις φυτικές ίνες που περιέχει προκαλεί αίσθημα κορεσμού, με αποτέλεσμα να χορταίνει το άτομο πιο γρήγορα.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να τρώμε μόνο αυτό ή ότι τα υπόλοιπα δεν έχουν να μας προσφέρουν κάτι, γιατί π.χ.το λευκό ψωμί περιέχει διπλάσια ποσότητα ασβεστίου (από το ολικής άλεσης). Το σωστότερο είναι να τρώμε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία ψωμιού μπορούμε.
Τόσο το λευκό, όσο και το μαύρο ψωμί έχουν σχεδόν τις ίδιες θερμίδες και είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, αν δεν έχει προστεθεί βούτυρο ή λάδι για την παρασκευή τους. 100 γραμμάριαψωμιού δίνουν 300 θερμίδες, ενώαντίθετα 100 γραμμάρια φρυγανιές 360 θερμίδες.
Καλύτερο είναι το ψωμί της προηγούμενης ημέρας (μπαγιάτικο) και ιδιαίτερα για όσους έχουν προβλήματα με το στομάχι τους, για τους καρδιακούς κλπ. γιατί το φρέσκο ψωμίζυμώνεται στο στομάχι και προκαλεί φούσκωμα.
Φυλάγουμε το ψωμί μας σε βαμβακερή πετσέτα ή σακούλα και ποτέ σε νάιλον.
Γιατί το ψωμί μπαγιατεύει, ενώ τα μπισκότα όχι: Το ψωμί, τα μπισκότα και οι τούρτες διαφέρουν σημαντικά ως προς τη σύστασή τους, συνεπώς συμπεριφέρονται διαφορετικά όταν έρθουν σ' επαφή με τον αέρα. Τα μπισκότα περιέχουν 2-3% νερό, γι? αυτό τείνουν να το απορροφούν απέξω, επειδή η συνταγή επιβάλλει την παρουσία μεγάλης ποσότητας ζάχαρης, που τραβά νερό. Το ψωμί, αντίθετα, περιέχει μια προκαθορισμένη ποσότητα νερού, περίπου 30% για κομμάτια μικρότερα του ενός κιλού και μέχρι 40% για κομμάτια μεγαλύτερα του ενός κιλού. Η απουσία ζάχαρης καθώς και το υψηλό ποσοστό νερού που περιέχει συνεπάγεται ότι το ψωμί χάνει νερό και ξεραίνεται. Το ψωμί όμως μπαγιατεύει ακόμα κι όταν διατηρείται σε συνθήκες κατά τις οποίες δε χάνει νερό. Αυτό οφείλεται σε αλλοιώσεις της δομής του αμύλου που υπάρχει στη φαρίνα
Το παραδοσιακό ψωμί στη σύγχρονη για διατροφή αντικαταστάθηκε από ανθυγιεινές επιλογές, όπως κρουασάν για πρωινό, τηγανητές πατάτες στο μεσημεριανό, σουβλάκια στο βραδινό τραπέζι, δηλαδή τροφές γεμάτες ζάχαρη και λίπη. Γι? αυτό δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι μια φέτα ψωμί και μια φέτα τυρί αποτελούν μια πλήρη διατροφή σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά, όπως π.χ. σε πρωτεΐνη. Μας δίνουν και τα δύο νάτριο, που μας είναι απαραίτητο, ιδιαίτερα το καλοκαίρι, γιατί κατακρατά νερό και δεν κινδυνεύουμε από αφυδάτωση. Έχουν και τα δύο πρωτεΐνες, οι πρωτεΐνες του ψωμιού δεν είναι πλήρεις σε αμινοξέα, ενώ οι πρωτεΐνες του τυριού στερούνται κάποιων αμινοξέων αντίστοιχα. Ο συνδυασμός τους, ψωμί και τυρί, μας δίνει πρωτεΐνη με όλα τα αμινοξέα, ίσης αξίας με αυτή του κρέατος. Επομένως, όταν κάποιος τρώει ψωμί με τυρί είναι σαν να τρώει ένα κομμάτι κρέας, όσον αφορά την πρωτεΐνη (το κρέας μας δίνει και άλλα συστατικά, που δεν έχει το ψωμί).
Η κατανάλωση ψωμιού πρέπει να αυξηθεί και ιδιαίτερα του μαύρου ψωμιού ολικής άλεσης, γιατί είναι τρόφιμο, που καταναλώνεται καθημερινά, οπότε η αθροιστική διαδικασία είναι έντονη. Το πιο ιδανικό είναι το βιολογικό ψωμί, που είναι απαλλαγμένο από σταθεροποιητές, συντηρητικά και βελτιωτικά. Η κατανάλωση πρέπει να αυξηθεί γιατί:
vΤο ψωμί και ιδιαίτερα ολικής άλεσης μας δίνει πλήθος βιταμινών όπως: Ε (έχει αντιοξειδωτική δράση και βοηθάει στην αναπαραγωγή), βιταμίνες του συμπλέγματος Β, όπως Β1, Β2, Νιασίνη, Β6, Φυλλικό οξύ, που είναι υπεύθυνες για την καλή κατάσταση του νευρικού και πεπτικού συστήματος και για την καλή κατάσταση του δέρματος.
vΜας δίνει άπεπτες φυτικές ίνες, που έχουμε μεγάλη ανάγκη, γιατί βοηθούν στην καλή λειτουργία του εντέρου και το προστατεύουν από τον καρκίνο. Το ψωμί ολικής άλεσης μας δίνει το 1/3 των απαιτούμενων φυτικών ινών της ημέρας.
vΜαςδίνει τη γλουτένη (πρωτεΐνη), που βοηθάει στην ανάπτυξη και συντήρηση του μυϊκού συστήματος.
vΠρομηθεύει τον οργανισμό μας με άμυλο (υδατάνθρακας) που δίνει ενέργεια στον οργανισμό μας για να μπορεί να ανταπεξέλθει σε διάφορες δραστηριότητες.
vΣυνδέεται με την υγιεινή διατροφή και θεωρείται αποτελεσματικό όπλο στον περιορισμό της βουλιμίας, αφού χορταίνει χωρίς να παχαίνει.
vΗ καθημερινή παρουσία του ψωμιού στο τραπέζι μας συμβάλλει στη μείωση τροφών που περιέχουν ζάχαρη ή λίπη. Το ψωμί περιέχει σύμπλοκους υδατάνθρακες, απελευθερώνει αργά σάκχαρο στο αίμα και μειώνει την τάση μας να καταφεύγουμε σε λιπαρές ή σε ζαχαρούχες τροφές για άμεση ενέργεια.
vΤο ψωμί ολικής άλεσης περιέχει 3 φορές περισσότερο κάλιο (αναγκαίο για την καλή λειτουργία των κυττάρων). Περιέχει δε 4 φορές περισσότερο μαγνήσιο που βοηθά τους μυς και τα νεύρα στην καλή λειτουργία τους. Το ψωμί ολικής άλεσης και το μαύρο ψωμί περιέχουν περισσότερο σίδηρο και είναι ιδιαίτερα αναγκαίο για τις γυναίκες. Τέλος περιέχει διπλάσια ποσότητα ψευδαργύρου, ιχνοστοιχείο απαραίτητο για την γρήγορη επούλωση των τραυμάτων και την ενδυνάμωση του αμυντικού συστήματος, θεωρείται όμως και αντιγηραντικό συστατικό.
Πότε πρέπει να προσέχετε στην κατανάλωση ψωμιού:
- Το ψωμί πρέπει να περιοριστεί σε συγκεκριμένες παθήσεις υγείας, όπως λ.χ. σε περιπτώσεις σακχαρώδη διαβήτη. Αυτό δεν σημαίνει ότι αν είστε διαβητικοί δεν επιτρέπεται να τρώτε καθόλου ψωμί, αλλά ότι πρέπει να το εντάξετε με μέτρο στο διαιτολόγιό σας. Για τους διαβητικούς κατάλληλο είναι το ψωμί ολικής αλέσεως και το ψωμί σικάλεως.
- Αν πρέπει να αποφεύγετε το αλάτι καλό είναι να περιορίσετε την ποσότητα ψωμιού, που καταναλώνετε και να το προτιμάτε χωρίς κόρα, όπου υπάρχει περισσότερο νάτριο.
- Το ψωμί ολικής αλέσεως πρέπει ορισμένες φορές να αποφεύγεται από άτομα, που πάσχουν από σπαστική κολίτιδα, καθώς και από άτομα με αιμορροΐδες σε έξαρση.
Απαιτούμενη ποσότητα: Σύμφωνα με την Πυραμίδα της Μεσογειακής Διατροφής πρέπει να καταναλώνουμε καθημερινά ψωμί, αφού το ψωμί μαζί με τα δημητριακά και τα προϊόντα τους (διάφορα είδη ζυμαρικών), τις πατάτες βρίσκεται στη βάση της. Τουλάχιστο 1 φέτα ψωμί σε κάθε γεύμα είναι απαραίτητη και πολύ καλή ποσότητα. Φυσικά εξαρτάται και από το φαγητό που έχουμε. Π.χ. όταν έχουμε κρέας με λαχανικό (λάχανο, σπανάκι, πράσο) είναι απαραίτητες μέχρι 2 φέτες πολλές φορές. Όμως με τα ζυμαρικά ή πατάτες, δηλαδή με τρόφιμα που βρίσκονται στην ίδια κατηγορία με το ψωμί μπορούμε να καταναλώσουμε 1 φέτα ή και καθόλου. Το ψωμί είναι παρεξηγημένο σαν τρόφιμο και κακώς του καταλογίζουν το φταίξιμο της παχυσαρκίας και των επιπλέον κιλών. Είναι λογικό να αυξάνεται το βάρος μας αν τρώμεέναψωμί την ημέρα. Αυτό όμως συμβαίνει και με οποιοδήποτε άλλο τρόφιμο, που καταναλώνουμε σε υπερβολικά μεγάλη ποσότητα.
Το ψωμί είναι απαραίτητο ακόμα και όταν κάνουμε δίαιτα για απώλεια βάρους, είτε όχι. Δεν παχαίνει αν ακολουθούμε ισορροπημένη διατροφή, ενώ ο τρόπος, που τρώμε το ψωμί ευθύνεται για τις επιπλέον θερμίδες, καθώς συχνά γίνεται το μέσο για να καταναλώσουμε μεγάλες ποσότητες βουτύρου ή λαδιού ή το συνδυάζουμε με όσπρια και άλλα φαγητά. Αν πάντως έχουμε πρόβλημα παχυσαρκίας ή υγείας, μπορούμε να καταναλώσουμε άφοβα 3-4 φέτες ψωμιού την ημέρα.
Το λευκό και το μαύρο-ολικής άλεσης ψωμί έχουν περίπου τις ίδιες θερμίδες και χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά. Η διαφορά τους υπάρχει στο γλυκαιμικό δείκτη. Το μαύρο ψωμί έχει χαμηλότερο γλυκαιμικό δείκτη, λόγω της υψηλότερης περιεκτικότητάς του σε φυτικές ίνες και της ακατέργαστης μορφής του. Αυτό σημαίνει ότι, μετά την κατανάλωσή του, εκκρίνεται σταδιακά και σε μικρότερη ποσότητα η ινσουλίνη από το πάγκρεας, δηλαδή δεναυξάνονται απότομα τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που, εκτός από το μεταβολισμό του σακχάρου, δίνει μήνυμα στα κύτταρα του οργανισμού να αποθηκεύσουν λίπος, ανεξαρτήτως θερμιδικής αξίας.
Και για το ψωμί ισχύει η γνωστή ρύση <<Παν μέτρον άριστον>>, που σημαίνει ότι πρέπει να καταναλώνουμε καθημερινά λογικές ποσότητες και όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία ψωμιού.
Γιαούρτι ή Υγείαρτος των Αρχαίων Ελλήνων.
<< Γιαούρτι το θαυματουργό>> !!!
Γράφει η κα Τσαμπούρη Περιστέρα Συνταξιούχος Καθηγήτρια Οικιακής Οικονομίας-Πρώην Διαιτολόγος του Νοσοκομείου Κοζάνης
Το γιαούρτι είναι ένα σημαντικό γαλακτοκομικό προϊόν της χώρας μας. Εύπεπτη, ελαφριά και θρεπτική τροφή, ιδανική για όλες τις ηλικίες. Ένα φυσικό αντιβιοτικό για μακροζωία!! Το γιαούρτι, τροφή εκπληκτικά ωφέλιμη για το πεπτικό σύστημα, βελτιώνει την υγεία και χαρίζει μακροζωία, όταν καταναλώνεται τακτικά.
Η ιστορία του γιαουρτιού: Χωρίς αμφιβολία, το γιαούρτι, υπήρχε πολλά χρόνια πριν οι άνθρωποι γράψουν γι? αυτό. Είναι πολύ πιθανό ότι η ανακάλυψη του έγινε τυχαία. Γενικά πιστεύεται ότι πρωτοεμφανίστηκε στη Μέση Ανατολή, κάπου στην περιοχή της σημερινής Τουρκίας, ή ίσως στη γειτονική Περσία. Περιλαμβάνεται στο διαιτολόγιο των Ελλήνων από τους αρχαίους χρόνους, γιατί το θεωρούσαν τροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά. Για το λόγο αυτό το ονόμαζαν και υγείαρτο.
Οι εκπληκτικές αυτές ιδιότητες ανακαλύφθηκαν ξανά στις αρχές της δεκαετίας του 1900 από το Ρώσο Νομπελίστα επιστήμονα, φυσιολογίας και ιατρικής, DrEliasMetchinikoff. Ο γιατρός-βακτηριολόγος Μέτσινκοφ ανακάλυψε ότι τα λιπαρά του γάλακτος γίνονται πιο εύπεπτα εξουδετερώνοντας τα παθογόνα μικρόβια του γαστρεντερικού σωλήνα και μελέτησε τη συσχέτιση με τα πρώιμα γηρατειά στουςανθρώπους. Το συμπέρασμα της μελέτης ήταν, ότι η μακροβιότητα του ανθρώπου οφείλονται στο γιαούρτι.
Είναι τρόφιμο πολύ Θρεπτικό και πολύ Εύπεπτο, γι? αυτό ονομάζεται και θαυματουργό!!! Στην αγορά το βρίσκουμε σε πολλούς τύπους, όμως όταν λέμε γιαούρτι εννοούμε το παραδοσιακό. Το γιαούρτι φτιάχνεται από γάλα φρέσκο, κυρίως αγελαδινό (παλιότερα χρησιμοποιούνταν το πρόβειο γάλα), στο οποίο έχουν προσθέσει ειδικές καλλιέργειες που το πήζουν, ζυμώνεται δε με τη βοήθεια δύο βακτηρίων, του βακίλου του γάλακτος (λακτομπάκιλους μπουλκάρικους) και του στρεπτόκοκκου (στρεπτόκοκκους τερμόφυλους). Δηλαδή, μέσω της δράσης των βακτηρίων αυτών και κάτω από ορισμένες συνθήκες, το γάλα, που νωρίτερα παστεριώθηκε, μετατρέπεται σε ένα άλλο προϊόν, που έχει παχύρρευστη υφή και χαρακτηριστικήυπόξινη γεύση. Η ένδειξη <ζωντανό> σημαίνει ότι εκτός από την παστερίωση του γάλακτος δεν ακολουθήθηκε άλλη παστερίωσης στο τελικό προϊόν, το οποίο διατηρεί όλα τα γαλακτικά του ένζυμα ζωντανά, μπορεί δε να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή γιαουρτιού στο σπίτι (σαν μαγιά). Το πραγματικό γιαούρτι πρέπει να αναγράφει στην ετικέτα <ζωντανό> ή με <ζωντανά γαλακτικά ένζυμα> ή να γράφει την επιστημονική τους ονομασία. Το νόστιμο αυτό τυροκομικό προϊόν που φημίζεται για τα θρεπτικά συστατικά του, είναι ένα από τα πιο εύχρηστα υλικά της ελληνικής κουζίνας. Τα διαδεδομένα πιάτα με γιαούρτι, όπως το τζατζίκι και το γιαούρτι με μέλι και καρύδια διαδέχονται νέες προτάσεις για το καθημερινό τραπέζι, αλλά και τους επαγγελματίες εστιάτορες.
Θρεπτικά συστατικά: Το γιαούρτι περιέχει όλα τα συστατικά του γάλακτος και σχετικά λίγες θερμίδες. Επειδή είναι συμπυκνωμένο περιέχει περισσότερες πρωτεΐνες και ασβέστιο. Πιο αναλυτικά το γιαούρτι περιέχει:
¨Πρωτεΐνες: Είναι πλούσια πηγή Πρωτεϊνών μεγάλης βιολογικής αξίας.
¨Μέταλλα και Ιχνοστοιχεία: Αποτελεί πλούσια πηγή Ασβεστίου και, Μαγνησίου, Καλίου, Φωσφόρου. Το ασβέστιο είναι περισσότερο (γιατί και τα υπόλοιπα συστατικά περιέχονται σε συμπυκνωμένη μορφή). Επίσης περιέχει μεγάλη ποσότητα ψευδαργύρου.
¨Βιταμίνες: Περιέχει βιταμίνες, όπως Βιταμίνη Β12 και Β2. Περιέχει δε και αρκετή ποσότητα βιταμινών Α και D. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β αυξάνονται με την επίδραση των βακτηριδίων και έτσι, η σχέση με το γάλα, διευκολύνειτην εντερική απορρόφηση του ασβεστίου, φωσφόρου και μαγνησίου.
¨Υδατάνθρακες: Το γιαούρτι περιέχει μόνο λίγους Υδατάνθρακες.
¨Γαλακτικό οξύ: Η λακτόζη του γάλακτος με το ξίνισμα μετατρέπεται σε γαλακτικό οξύ γι? αυτό τα άτομα, που έχουν δυσανεξία στο γάλα έχουν τη δυνατότητα να τρώνε γιαούρτι. Το γαλακτικό οξύ που περιέχει έχει αντισηπτικές ιδιότητες για το πεπτικό σύστημα, εμποδίζοντας την ανάπτυξη επιβλαβών μικροοργανισμών.
¨Ζωντανούς μικροοργανισμούς: Περιέχει ζωντανούς μικροοργανισμούς (οι οποίοι προκύπτουν μετά τηζύμωση του γάλακτος),η επίδραση των οποίων είναι σημαντική, γιατί: βελτιώνουν τις γαστρικές εκκρίσεις, ρυθμίζουν την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας, εμποδίζουν την απορρόφηση τοξινών, παράγουν ουσίες και φυσικά αντιβιοτικά ικανά να καταστρέψουν βακτηρίδια που προκαλούν ασθένειες όπως τη φυματίωση.
Θεραπευτικές Ιδιότητες : Γιαούρτι το απαραίτητο και θαυματουργό. Πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά το γιαούρτι πρέπει να βρίσκεται στο καθημερινό τραπέζι όλων μας, αφού συμβάλλει στη διατήρηση της καλής μας υγείας. Εκτός της μεγάλης του Θρεπτικής αξίας είναι τρόφιμο και με Θεραπευτικές ιδιότητες, κατάλληλο για όλες τις ηλικίες και όλες τις φάσεις της ζωής μας. Η πλούσια διατροφική αξία του γιαουρτιού το καθιστά σαν την απαραίτητη, αναντικατάστατη, καθημερινή τροφή που συνδυάζει απόλυτα το τερπνό με το ωφέλιμο. Η αξία του είναι ανεκτίμητηγιατί:
- Τονώνει της κινητικότητα του εντέρου και γενικά δρα ευεργετικά στο πεπτικό σύστημα. Ανακουφίζει τα αέρια, τον πόνο των εντέρων, τη δυσκοιλιότητα και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου. Ρυθμίζει τη λειτουργία των εντέρων και καταστέλλει τις μολύνσεις, όπως το Ε. coli. Βοηθά στην πρόληψη της προσβολής των ταξιδιωτών από τα ξένα μικρόβια. Περιέχει προσταγλανδίνες που προστατεύουν τα τοιχώματα του στομάχου από ερεθιστικές ουσίες, όπως το αλκοόλ και ο καπνός, ενώ μειώνει τη συχνότητα του έλκους στομάχου. Η οξίνιση και τα ένζυμα του γιαουρτιού διευκολύνουν την πέψη και βελτιώνουν την αφομοίωση των συστατικών. Διευκολύνει την πέψη, σε άτομα που έχουν δυσκολία απορρόφησης ασβεστίου.
- Επίσης, προλαμβάνει τις μολύνσεις της ουροδόχου κύστης και την κυστίτιδα. Οι γυναίκεςπου πίνουν τακτικά φρέσκο χυμό φρούτων, τρώνε γιαούρτι και τυρί συχνά διατρέχουν σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν λοίμωξη του ουροποιητικού τους συστήματος.
- Είναι τροφή που αφομοιώνεται εύκολα. Το γάλα χρειάζεται 4 ώρες για να χωνευτεί ενώ το γιαούρτι μόνο 1 ώρα, στο γιαούρτι δε γίνονται αρκετές ζυμώσεις, με αποτέλεσμα να αφομοιώνεται κατά 93% από το έντερο πολύ πιο εύκολα από το γάλα.
- Σκοτώνει διάφορους επιβλαβείςμικροοργανισμούς του εντέρου. Τα πολυάριθμα ζωντανά και ενεργά βακτήρια (γαλακτοβάκιλους) ασκούν θετική δράση στη μικρό-χλωρίδα του εντέρου και στην παραγωγή εντερικών αντισωμάτων. Ισοδυναμεί με ένα φυσικό αντιβιοτικό. Οι δυο μικροοργανισμοί, οι οποίοι καταλύουν τη ζύμωση της λακτόζης και είναι οι Lactobacillusbulgaricusκαι StreprococcusthermophilisΌταν φτάσουν στο έντερο, αποκαθιστούν τη φυσιολογική μικροβιακή χλωρίδα και καταπολεμούν τον υπερπληθυσμό των βλαβερών βακτηρίων, που μπορεί να οφείλεται σε κακή διατροφή, την εξάντληση ή τη χρήση αντιβιοτικών.
- Καταπολεμά τις διάρροιες, που προέρχονται από λοιμώξεις του γαστρεντερικού σωλήνα, γιατί οι βάκιλοι του, εξουδετερώνουν τα μικρόβια που τις προκαλούν.
- Καταπολεμά την χρόνια δυσκοιλιότητα, γιατί η υφή του είναι μαλακή και υδαρή ώστε να ενθαρρύνει τις συσπάσεις ενός <τεμπέλικου> εντέρου και οι βάκιλοί του εξυγιαίνουν τη χλωρίδα του εντέρου, απομακρύνοντας τις τοξίνες που συγκεντρώνονται.
- Βοηθάει στην αναγέννηση της χλωρίδας του παχύ εντέρου, σε περιπτώσεις θεραπείας με αντιβιοτικά. Είναι απαραίτητη η κατανάλωσή του σε περιπτώσεις θεραπείας με αντιβιοτικά ή ακτινοβολίες, για να καταστρέψει την ανάπτυξη παθογόνων μικροοργανισμών στο εντερικό τους σύστημα, ενισχύοντας τους καλούς μικροοργανισμούς σε αυτό. Επιπλέον παράγει ουσίες και φυσικά αντιβιοτικά, ικανά να καταστρέψουν βακτηρίδια που προκαλούν ασθένειες, όπως η φυματίωση.Είναι σε όλους γνωστή η συμβουλή των ιατρών να καταναλώνεται γιαούρτι μαζί με την λήψη αντιβιοτικών. Τα αντιβιοτικά καταστρέφουν τη φυσική χλωρίδα του εντέρου. Το γιαούρτι εφοδιάζει το έντερο με μικροοργανισμούς που διατηρούν την ισορροπία του και αναπληρώνουν τις καταστροφές που έχει υποστεί η χλωρίδα του.
- Οι ζωντανοί μικροοργανισμοί που περιέχει (προκύπτουν μετά τη ζύμωση του γάλακτος) ρυθμίζουν την ισορροπία της εντερικής χλωρίδας, που είναι σημαντική για τη σωστή λειτουργία του εντέρου και την αποφυγή γαστρεντερικών προβλημάτων. Σε περιπτώσεις δε γαστρεντερίτιδας μπορεί να αντικαταστήσει το γάλα προσφέροντας όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά.
- Είναι ιδανικό τρόφιμο για τα παιδιά που έχουν πρόβλημα με τη λακτόζη, γιατί μπορούν να το φάνε άφοβα και να πάρουν από αυτό το ασβέστιο και τα υπόλοιπα απαραίτητα συστατικά. Όταν υπάρχει δυσανεξία στη λακτόζη, που περιέχει το γάλα, το γιαούρτι αποτελεί την εναλλακτική λύση για τη λήψη του απαραίτητου ασβεστίου.
- Τα πλούσια θρεπτικά συστατικά που περιέχει, ιδιαίτερα το ασβέστιο, και οι σχετικά λίγες θερμίδες του συμβάλλουν στην καταπολέμηση της Παχυσαρκίας και τη διατήρηση του κανονικού βάρους του σώματος: Λόγω της ιδιότητας του ασβεστίου να οδηγεί σε αύξηση τη χρήση των λιπών από τα κύτταρα και τη μείωση σύνθεσης νέου λίπους (το χαμηλό ασβέστιο ευνοεί την ανάπτυξη περισσοτέρων και μεγαλύτερων λιπωδών κυττάρων) τα άτομα που χρησιμοποιούν το γιαούρτι σε μεγάλες ποσότητες καθημερινά χάνουν μεγάλη ποσότητα λίπους από το σώμα τους. Επίσης μειώνεται το κοιλιακό λίπος, που θεωρείται περισσότερο επικίνδυνο για την υγεία και χάνεται περισσότερος λιπώδης ιστόςπαρά μυϊκός ιστός. Αντίθετα, σε δίαιτες που λείπειτο γιαούρτι χάνεται λίπος αλλά και μυϊκός ιστός. Σε παιδιά και έφηβους που καταναλώνουν γάλα, τυρί και γιαούρτι (σε ποσότητα που συστήνεται για την ηλικία τους) το βάρος του σώματός τους είναι πιο συχνά φυσιολογικό σε σύγκριση με τους συνομιλήκους τους που αποφεύγουν τα γαλακτοκομικά.
- Είναι αντί-χοληστερινικό, δηλαδή κατεβάζει την χοληστερίνητου αίματος. Προστατεύει από τις καρδιοπάθειες αυξάνοντας την λιποπρωτεϊνική χοληστερόλη υψηλής πυκνότητας και μειώνοντας την κακή χοληστερόλη.
- Παρουσιάζει Αντικαρκινικήδραστηριότητα. Έρευνες έδειξαν ότι το ασβέστιο παίζει ρόλο στους μηχανισμούς γένεσης καρκίνου, ιδιαίτερα δε βρέθηκε πως μπορεί να μειώσει τον καρκίνο του παχύ εντέρου και του ορθού. Ένα από τα βακτήρια του γιαουρτιού, το λακτομπάκιλους, αποδείχτηκε πως καταστέλλει την παραγωγή ένζυμων που ευνοούν τους όγκους στο παχύ έντερο.
- Παράγει ουσίες και φυσικά αντιβιοτικά, ικανά να καταστρέψουν βακτηρίδια που προκαλούν ασθένειες, όπως η φυματίωση.
- Προλαβαίνει τον εκφυλισμό του Συκωτιού.
- Είναι ευεργετικό για τους ΚΑΠΝΙΣΤΕΣ και για όσους καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες από οινοπνευματώδη ποτά, γιατί προστατεύει το βλεννογόνο του στομάχου.
- Έχει διαπιστωθεί ότι οι πρωτεΐνεςτου χωνεύονται πιο εύκολα.
- Το γιαούρτι περιέχει προβιοτικούς παράγοντες, που διασπούν τα ξένα οιστρογόνα- χημικές ουσίες (τοξικές ουσίες που συμπεριφέρονται σαν ορμόνες μέσα στον οργανισμό) και οι οποίοι είναι καρκινογόνοι.
- Το ασβέστιο που περιέχει το γιαούρτι έχει μια ακόμη πολύτιμη ιδιότητα: Προστατεύει την Ακοή, γιατί προφυλάγει τα μικρά οστά του αυτιού, που δρουν προστατευτικά στην συγκεκριμένη αίσθηση. Αν δηλαδή τον τελευταίο καιρό παρατηρήσατε ότι η ακοή σας μειώθηκε ελαφρά εφαρμόστε μια απλή οικιακή αγωγή που θα σας βοηθήσει: Φάτε ένα γιαούρτι. Για να πάρετε τα 700 mg ασβεστίου που χρειάζεστε είναι αρκετό 1 ποτήρι γάλα, 1 γιαούρτι πλήρες και ένα κομμάτι τυρί (φέτα), ενώ στην εγκυμοσύνη αυξάνουμε την ποσότητα κατά 500mg.
- Οι πρωτεΐνες του είναι υψηλής βιολογικής αξίας, ενώ η ποιότητά τους είναι ανώτερη από αυτές του γάλακτος, η ποσότητά τους δε είναι αρκετά μεγαλύτερη (από την αντίστοιχη του γάλακτος) γιατί όλα τα συστατικά περιέχονται σε συμπυκνωμένη μορφή. Οι πρωτεΐνες αυτές χωνεύονται πιο εύκολα, γιατί είναι περισσότερο <τρωτές> στα ένζυμα της πέψης. Πράγματι στο γιαούρτι γίνονται αρκετές ζυμώσεις, με αποτέλεσμα να αφομοιώνεται κατά 93% από το έντερο πολύ πιο εύκολα από ότι το γάλα.
- Βοηθά αποφασιστικά στην ανάπτυξη και τη σωματική διάπλαση των παιδιών λόγω της περιεκτικότητάς του σε ασβέστιο, φώσφορο και βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Η περιεκτικότητα του σε ασβέστιο το καθιστά πολύτιμο για όλα τα παιδιά άνω των 7 μηνών, τις έγκυες και θηλάζουσες μητέρες, για όσους αντιμετωπίζουν (ή θέλουν να προλάβουν) προβλήματα.
- Λόγω του γαλακτικού οξέος που περιέχει παρουσιάζει αντισηπτικές ιδιότητες που εμποδίζει τη ζύμωση και την απορρόφηση των τοξινών.
- Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και είναι ευεργετικό σε περιόδους ανάρρωσης των αρρώστων. Ανάλογα με την περιεκτικότητα του γιαουρτιού σε μικροοργανισμούς το γιαούρτι μπορεί να έχει αντί-μικροβιακή δράση και να βοηθήσει στην ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος. Αποτελεί μία από τις ελαφρότερες και πλουσιότερες τροφές, την οποία μπορεί να καταναλώσει κάποιος όταν υποφέρει από γρίπη, ακόμη και με υψηλό πυρετό.
- Το παραδοσιακό γιαούρτι χωρίς ζάχαρη μπορεί να μειώσει την κακοσμία του στόματος και τα επιβλαβή βακτηρίδια που ζουν στη γλώσσα και το σάλιο. Η άσχημη αναπνοή είναι από τα πιο δυσάρεστα και δυσεπίλυτα προβλήματα. Συχνά οφείλεται στην παρουσία βακτηριδίων, που προκαλούν την αποσύνθεση των μη χωνεμένων τροφών στο στομάχι. Αποτέλεσμα αυτής της αποσύνθεσης είναι διάφορα δύσοσμα αέρια που διαφεύγουν από το στόμα, προκαλώντας έτσι το σύμπτωμα της κακοσμίας. Για να καταπολεμηθεί αυτό το δυσάρεστο πρόβλημα είναι αρκετό να φάει κάποιος γιαούρτι. Οι λακτοβάκιλοι, που περιέχει καταστρέφουν τα βακτήρια που γεννούν το πρόβλημα, λύνοντάς το άμεσα.
- Σαν τροφή βοηθά στην καλύτερη αξιοποίηση του ασβεστίου, του φωσφόρου του γάλακτος.
- Δυναμώνει τα εύθραυστα οστά των ηλικιωμένων ανδρών και βοηθάει τις γυναίκες στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.
- Προφυλάξτε την υγεία των δοντιών σας εντάσσοντας το γιαούρτι στην καθημερινή σας διατροφή μια και, σύμφωνα με τους ειδικούς, προστατεύει και από την τερηδόνα.
- Συμβάλει στην αντιμετώπιση ορισμένων τύπων δερματοπαθειών, που οφείλεται σε έλλειψη ή κακή απορρόφηση από το έντερο των συμπλέγματος Β. Ενισχύει τη φυσιολογική διαδικασία ανανέωσης των κυττάρων της επιδερμίδας, καθώς επίσης ενισχύει και την ανάπτυξη των μαλλιών και των νυχιών.
- Το γιαούρτι δεν προκαλεί εύκολα αλλεργία όπως το γάλα, γιατί με τη ζύμωση η λακτόζη (το σάκχαρο του γάλακτος, που είναιτο κύριο αλλεργιογόνο συστατικό του) διασπάται σε γαλακτικό οξύ, με αποτέλεσμα να γίνεται καλύτερα ανεκτό στο άτομο με αλλεργικό πρόβλημα. Μερικοί άνθρωποι δεν μπορούν να καταναλώσουν γάλα γιατί τους προκαλεί πόνους στην κοιλιά, διάρροια και φούσκωμα Αυτά τα συμπτώματα οφείλονται στην αδυναμία τους να πέψουν τη λακτόζη. το φυσικό ζάχαρο που περιέχει το γάλα. Στο γιαούρτι η λακτόζη μειώνεται κατά 20-30% με αποτέλεσμα το γιαούρτι να αποτελεί τροφή εύπεπτη ακόμα και για αυτούς τους ανθρώπους. Και
- Βοηθάει στη διατήρηση της υγείας σε καλή κατάσταση και, όπως ισχυρίζονται πολλοί, χαρίζειμακροζωία.Φημίζεται ότι διατηρεί το νου σε εγρήγορση και αποτρέπει το γήρας.
Δεν είναι μόνο τρόφιμο των ηλικιωμένων αλλά όλων των ανθρώπων.
Γιαούρτι και Δίαιτα: Το γιαούρτι αποτελεί ένα από τα καλύτερα διαιτητικά βοηθήματα. Ανάμεσα στις άλλες διαιτητικές τροφές, ενδεικτικά αναφέρεται ότι το αποβουτυρωμένο γιαούρτι περιέχει 38 θερμίδες περίπου έναντι 80 που περιέχει ένα αυγό, 132 θερμίδες ένα μέτριο μήλο, 100 μία πατάτα βραστή, 230 μία μερίδα κοτόπουλο ψητό, 126 τα 100 γραμμάρια τόνου σε νερό. Ενώ είναι αλήθεια ότι τόσο το σκέτο γιαούρτι, όσο και το γάλα έχουν την ίδια θρεπτική αξία και την ίδια ποσότητα θερμίδων, είναι γεγονός ότι το γιαούρτι είναι περισσότερο χορταστική τροφή. Επιπλέον, το γιαούρτι μπορεί να υποκαταστήσει άριστα τροφές, όπως είναι η κρέμα γάλακτος, η μαγιονέζα, η ξινή κρέμα (αφρόγαλα) που περιέχουν πολύ υψηλότερο ποσοστό θερμίδων με αποτέλεσμα να γίνεται πιο δυνατή η διατήρηση του βάρους υπό έλεγχο.
Παιδί και Γιαούρτι: Το γιαούρτι είναι ο καλύτερος φίλος και των παιδιών. Συστήνεται από τους παιδίατρους σαν βασικό στοιχείο του καθημερινού διαιτολογίου για όλες τις ηλικίες γιατί μια τροφή υψηλής βιολογικής αξίας, εύγευστη και εύπεπτη. Μετά τον 18ομήνα είναι ιδανικό σαν δεύτερο πρωινό ή απογευματινό γεύμα μόνο του ή σε συνδυασμό με φρούτα, μέλι, ψωμί ή μπισκότα. Σε περιπτώσεις γαστρεντερίτιδας το γιαούρτι μπορεί να αντικαταστήσει το γάλα προσφέροντας τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες. Μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του παιδιού σε νερό εφόσον θεωρείται μια ημι-στέρεα τροφή με μεγάλη περιεκτικότητα νερού. Ακόμα το γιαούρτι είναι δημοφιλές στη παιδική και εφηβική ηλικία γιατί προσφέρεται σαν επιδόρπιο, ενώ δεν περιέχει ζάχαρη, λιπαρά και πολλές θερμίδες. Μπορεί επίσης και να εμπλουτιστεί με ελκυστικά πρόσθετα όπως φρούτα, σοκολάτα, δημητριακά, μούσλι, ξερά δαμάσκηνα, μπισκότα, μέλι, καρύδια, γλυκά του κουταλιού.
Τι πρέπει να γνωρίζουμε για το υγιεινό γιαούρτι: Πολλοί αναρωτιούνται: <<ποια πρέπει να είναι όμως η όψη ενός γιαουρτιού ώστε να το καταναλώσουμε άφοβα και με τη σιγουριά ότι ναι, τρώμε κάτι που είναι όντως υγιεινό>; Έτσι για να είμαστε σίγουροι, πρέπει: Η Όψη του πρέπει να είναι αλαβάστρινη, δηλαδή λευκό, λείο και λαμπερό. Η γεύση του να είναι υπόξινη και να έχει χαρακτηριστικό και ευχάριστο άρωμα. Αν καλύπτεται από υμένιο (πέτσα) αυτό να είναι συμπαγές και λευκό έως υποκίτρινο.Στο ολόφρεσκο γιαούρτι η επιφανειακή πέτσα είναι λεπτή, λεία, λευκό-κίτρινη και εύθραυστη. Στο περισσότερων ημερών η πέτσα είναι χονδρή, ρυτιδωμένη, κιτρινωπή και ανθεκτική.Η φυσική του κατάσταση να είναι συμπαγής, χωρίς πόρουςκαι να μην εμφανίζει ίζημα.Να μην περιέχει χρωστικές ουσίες, ζελατίνη, ζάχαρη ή συντηρητικά. Το γιαούρτι με φρούτα δεν πρέπει να περιέχει προσθετικά ή συντηρητικά, όπως σορβικό κάλιο (που χρησιμοποιείται στα φρούτα).Το διάστημα ανάμεσα στην ημερομηνία παραγωγής και την ημερομηνία λήξης δεν πρέπει να ξεπερνά τον ένα μήνα (σε θερμοκρασία 2-6ο C). Το καλύτερο γιαούρτι και αυτό που περιέχει τις περισσότερες βιταμίνες είναι το ΠΛΗΡΕΣ. ηποσότητα ασβεστίου όμως είναι ίδια σε όλα τα είδη.
Γιαούρτι με ή χωρίς πέτσα; Εάν μπορείτε να προμηθευτείτε παραδοσιακό γιαούρτι με πέτσα (το οποίο έχει πήξει μόνο με την πυτιά), τότε προτιμήστε το, γιατί είναι αγνό και φυσικό προϊόν. Το γιαούρτι με πέτσα του εμπορίου, ωστόσο, είναι αποτέλεσμα βιομηχανικής επεξεργασίας. H πέτσα σχηματίζεται όταν το γάλα δεν είναι ομογενοποιημένο. Αυτό σημαίνει ότι το λίπος δεν διαχέεται στο γάλα, αλλά συγκεντρώνεται στην επιφάνεια. Ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στο αγελαδινό γιαούρτι με πέτσα και χωρίς πέτσα δεν υπάρχει, εκτός και αν έχει γίνει προσθήκη πρόβειου γάλακτος (πιο πλούσιο σε λιπαρά) ώστε να είναι πιο παχιά η πέτσα. H μόνη διαφορά ανάμεσα στους δύο τύπους γιαουρτιού είναι ότι στο γιαούρτι με πέτσα το λίπος είναι συγκεντρωμένο στην πέτσα, οπότε αφαιρώντας τη γλιτώνετε θερμίδες.
Πώς δεν πρέπει να είναι το γιαούρτι:Καλό είναι όμως να γνωρίζουμε ότι το γιαούρτι δεν πρέπει να έχει: Υπερβολικά ξινή γεύση: σημαίνει γενικά ότι έχει ζυμωθεί σε υψηλότερη από την κανονική θερμοκρασία ή ότι έχει περάσει η ημερομηνία λήξης του προϊόντος. Πικρίζουσα γεύση: σημαίνει ότι έχουν αναπτυχθεί πρωτεολυτικά βακτήρια ή ότι έχουν καταστραφεί τα οξυγαλακτικά βακτήρια ή ότι το γάλα που χρησιμοποιήθηκε περιέχει αντιβιοτικά. Κοκκώδη ή σπειρωτή υφή ή αραιό και όχι πυκνό: οφείλεται σε κακές συνθήκες πήξης και συντήρησης ή γάλα φτωχό σε στερεά συστατικά εξαιτίας ανατάραξης ή υπερθέρμανσης των δοχείων όπου γίνεται η πήξη. Χρώμα υποκίτρινο ή καστανό: σημαίνει ότι το γάλα έχει υπερθερμανθεί πριν από τη διαδικασία εμβολιασμού του με τα οξυγαλακτικά βακτήρια, τα οποία προκαλούν τη ζύμωση και πήξη του γάλακτος.
Διατροφή και Ασφάλεια Τροφίμων στα Σχολεία
Το σχολείο πέρα από τον πρωταρχικό παιδαγωγικό και κοινωνικό-πολιτιστικό σκοπό του, πρέπει και μπορεί να αποτελεί και το μέσο για την προαγωγή της υγιεινής διατροφής και την εκπαίδευση των μαθητών σε θέματα διατροφής και ασφάλειας τροφίμων.
Στον παρακάτω σύνδεσμο, μπορείτε να κατεβάσετε ενημερωτικό φυλλάδιο με πληροφορίες σχετικά με τη Διατροφή και την Ασφάλεια των Τροφίμων στα Σχολεία. [Σχολικά Κυλικεία]
Πηγή: efet.gr
ΚΡΟΚΟΣ ή Ζ Α Φ Ο Ρ Α (Κόκκινος), ο ΠΟΠ θησαυρός της Κοζάνης
Γράφει η κα Τσαμπούρη Περιστέρα Συνταξιούχος Καθηγήτρια Οικιακής Οικονομίας-Πρώην Διαιτολόγος του Νοσοκομείου Κοζάνης
<<Η ζωή του σαφράν, χιλιάδων ετών!! Η προέλευσή του, θεϊκή!!
Το άρωμά του, υπέροχο!! Το χρώμα του, καταπληκτικό!!>>
Ο κρόκος ο ήμερος ή CrocussativusL. ή Σαφράν ή Σαφράνι ή Ζαφορά είναι πανάρχαιος, πανέμορφος, πεντανόστιμος, αλλά και το πολυτιμότερο και ακριβότερο καρύκευμα στον κόσμο γιατί είναι ένα από τα πιο σπάνια φυτά. Ο κρόκος ή σαφράν έχει χαρακτηρισθεί και σαν το χρυσάφι της ελληνικής γης και συγκαταλέγεται στα πολύτιμα μπαχαρικά των αρχαίων πολιτισμών, για το άρωμα, το χρώμα, τις φαρμακευτικές αλλά και τις αφροδισιακές του ιδιότητες.
Ένα μπαχαρικό με φαρμακευτικές ιδιότητες, μεγάλο παρελθόν και πολλά ονόματα. Αν δεν το ξέρετε σαν κρόκο ίσως το γνωρίζετε με κάποια άλλη ονομασία, όπως: σαφράν, ζαφορά, σαφράνι, μαμελούκο και σαφράνιο. Η λέξη <<Saffron>> προέρχεται από την Αραβική λέξη <zafaran>, που μεταφράζεται σαν <κίτρινο>. Η βοτανική ονομασία του είναι CrocusSativusLinneaus. Ετυμολογικά η λέξη <<κρόκος>> έχει την προέλευσή του από την ελληνική λέξη <<κρόκη>>, που σημαίνει το νήμα που χρησιμοποιείται για την ύφανση σε έναν αργαλειό.
Χημική σύσταση των στιγμάτων του κρόκου: Τα αποξηραμένα κόκκινα στίγματα του άνθους του φυτού κρόκος (Crocus sativus L.) έχουν φαρμακευτικές και αρτυματικές ιδιότητες καθώς και με μεγάλη χρωστική ικανότητα και για αυτά γίνεται η καλλιέργεια του κρόκου.Τα στίγματα του κρόκου περιέχουν σημαντικές ποσότητες:
Χρωστικών: Αυτά είναι οι κροκίνες Είναι ασυνήθιστα υδατοδιαλυτά καροτινοειδή, τα οποία είναι γλυκοζίτες της κροκετίνης Το βασικό συστατικό είναι ο διγεντιοβιοζυλεστέρας της κροκετίνης. Επιπλέον, απαντώνται και άλλοι γλυκοζίτες της κροκετίνης, και άλλα καροτινοειδή, πηγές της έντονα χρωστικής ιδιότητας του φυτού, δηλαδή σε αυτάοφείλει το κίτρινο χρώμα του.. Η ελαφριά πικάντικη γεύση των στιγμάτων του κρόκου προέρχεται από την πικροκροκίνη, η οποία είναι ένα γλυκοζίτης της σαφρανάλης και στην οποία οφείλει το διακριτικό του άρωμα και την ιδιαίτερη γεύση του.. Η σαφρανάλη, είναι μια μονοτερπενική αλδεΰδη η οποία πιστεύεται ότι σχηματίζεται, κατά τη διάρκεια της ξηράνσεως των στιγμάτων, από την πικροκροκίνη με ενζυματική ή όξινη υδρόλυσηκαι αποτελεί το κύριο συστατικό του αιθέριου ελαίου στο οποίο οφείλεται το χαρακτηριστικό άρωμα του κρόκου. Στα αιθέρια έλαια οφείλονται οι θεραπευτικές ιδιότητες του κρόκου.
Επιπλέον, στο αιθέριο έλαιο του κρόκου απαντώνται η ιζοφορόνη, από ένα ισομερές της σαφρανάλης και της ιζοφορόνης καθώς και άλλα τερπενοειδή. Τα στίγματα του κρόκου εκτός από τις κροκίνες την πικροκροκίνη και τη σαφρανάλη πιθανώς να περιέχουν και άλλα καροτινοειδή όπως α- β- και γ-καροτένιο, ζεαξανθίνη και λυκοπένιο, καθώς και λιπαρές ουσίες σε πολύ μικρό ποσοστό.
Αποτελεί πλούσια πηγή βιταμινών B1 και B2, που είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την καλή λειτουργία της καρδιάς, τονώνει την κυκλοφορία του αίματος και βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης.
Ο κόκκινος Ελληνικός κρόκος θεωρείται ο βασιλιάς των μπαχαρικών. Η εξαιρετική του ποιότητα τον τοποθετεί στην καλύτερη ποιότητα παγκοσμίως. Μια πολύ μικρή ποσότητα από τον κρόκο προσθέτει εξαιρετική γεύση και άρωμα σε όλα τα φαγητά. Δίνει επίσης υπέροχο άρωμα στον καφέ ή άλλα ροφήματα.
Βιολογική δράση συστατικών των στιγμάτων του κόκκινου χρυσού: <Λίγα νηματίδια κρόκου την ημέρα, το γιατρό τον κάνουν πέρα>. Ο κρόκος ο ήμερος είναι ένα από τα πιο σπάνια φαρμακευτικά φυτά. Το ελιξίριο υγείας, το σαφράν (ζαφορά) είναι ο γνωστός πολύτιμος εδώ κι αιώνες, κρόκος, με αναφορές από τον ίδιο τον Ιπποκράτη για τις πολλαπλές ευεργετικές του ιδιότητες, και με τη μορφή εκχυλίσματος! Δεκάδες έρευνες τα τελευταία χρόνια έχουν συσχετίσει τη δράση του κρόκου με αντί-οξειδωτικές, θυμίζει σε <<συμπεριφορά>>τη βιταμίνη C και αντί-θρομβωτικές ιδιότητες. Ανάλογα με τη δόση, μπορεί και:
Ανοίγει και αυξάνειτην όρεξη.
Βοηθά στη πέψη.
Έχει αντί-οξειδωτική δράση, η οποία θεωρείται σήμερα ιδιαίτερα επωφελής για τον ανθρώπινο οργανισμό, από πολλές πλευρές.
Θεωρείται ένα άριστο φάρμακο για τις ασθένειες του στομάχου, αφού μειώνει τους στομαχικούς και γαστρικούς πόνους.
Έχει τονωτική δράση και είναι άριστο δυναμωτικό.
Έχει χαλαρωτική δράση, όπως σε κρίσεις άσθματος.
Ιδανικό ρόφημα για την αντιμετώπιση των πονοκεφάλωνκαι ιδιαίτερα αυτούς της Κλιμακτηρίου.
Σαν καρύκευμα είναι αποτελεσματικό Εμμηναγωγό. H χρήση του σε πολύ μικρές ποσότητες θεωρείται ότι βοηθά στη ρύθμιση της περιόδου και στη σύλληψη. Ωστόσο, καλό θα είναι να μη χρησιμοποιείται από γυναίκες που εγκυμονούν ή θηλάζουν.
Το αφέψημά του είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία βρογχικών και ασθενειών των πνευμόνων, όπως το άσθμα.
Αντιμετωπίζει αποτελεσματικά και άμεσα τους Κολικούς. Ανακουφίζει από τους κολικούς των νεφρών.
Τα ρετινοειδή και τα καροτινοειδή στην πρόληψη και τη θεραπεία του καρκίνου: Πιο συγκλονιστική δράση του κρόκου, η οποία υποστηρίζεται από δεκάδες έρευνες, φαίνεται να είναι η αντικαρκινική που ασκεί ενάντια σε κάποιες μορφές καρκίνου. Έτσι:
¨Είναι ασπίδα πρόληψης αλλά και αντιμετώπισης του ΚΑΡΚΙΝΟΥ, λόγω της σημαντικής αντί-οξειδωτικής του δράσης (κίτρινης βαφικής ύλης που περιέχει): Είναι γνωστό πως η βιταμίνη Α και τα ρετινοειδή παράγωγά της παρουσιάζουν μια ξεκάθαρη αντικαρκινική δράση. Το μεγάλο όμως πρόβλημα είναι, όταν χρησιμοποιούνται σε μεγάλες δόσεις, η τοξικότητά τους. Τα καροτινοειδή του κρόκου και κυρίως τα παράγωγατων γλυκοζυλεστέρων της κροκετίνης, αναμένεται, όπως και στην περίπτωση του all-trans και 13-cis ρετινοϊκού οξέος να εμφανίζουν μειωμένη τοξικότητα συγκριτικά με τη βιταμίνη Α και τα ρετινοειδή παράγωγά της, χωρίς να χάνουν τίποτα από τις ιδιότητες, αντικαρκινικές και διαφοροποιητικές . Μέχρι στιγμής μελέτη της βιολογικής δραστικότητας έδειξε πως τα φυτικά καροτινοειδή του κρόκου αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό, αλλά ταυτόχρονα διαφοροποιούν τα καρκινικά κύτταρα των σειρών Κ562 και ΗL ?60.
¨Αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό και προαγωγή της διαφοροποιήσεως καρκινικών κυττάρων της σειράς Κ562 από συστατικά του κρόκου και ημι-φυσικών παραγώγων τους: Μελετήθηκε invitro η δράση των καροτενοειδών του κρόκου σε κύτταρα της σειράς Κ562 τα οποία ελήφθησαν από ασθενή με χρόνια μυελογενή ερυθρολευχαιμία. Η βιολογική μελέτη invitroτων φυσικών υδατοδιαλυτών καροτινοειδών του κρόκου (κροκίνες CRCs) και του παράγωγου αυτών διμεθυλκροκετίνης (DMCRT), έδειξε ότι αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό και αλλά προάγουν μερικώς την διαφοροποίηση καρκινικών κυττάρων της σειράς Κ562. Επιπλέον έγινε σύγκριση της δράσης των καροτινοειδών του κρόκου με τις παρακάτω ουσίες: All-trans β-καροτένιο (AldrichChemicalCompany), Tigasonή Etretinate, αρωματικό ανάλογο του ρετινοϊκού οξέος συνθετικής προελεύσεως (Hoffman-LaRoche) και Αιμίνη ή χλωριούχος σιδηροπρωτοπορφυρίνη είναι προϊόν της αιμοσφαιρίνης. Η σύγκριση έδειξε ότι τα συστατικά του κρόκου πλεονεκτούν, ως προς το all-trans- β-καροτένιο, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι δεν είναι πρόδρομες ενώσεις της βιταμίνης Α.
Βελτιώνει την εγκεφαλική λειτουργία, ενισχύει τη διανοητική λειτουργία και την πνευματική διαύγεια και ιδιαίτερα βοηθάει τη μνήμη. Αυτό οφείλεται σε δύο από τα βασικά συστατικά του σαφράν, το crocin και το crocetin, που βελτιώνουν την ικανότητα μάθησης και απομνημόνευσης. Στην Ιαπωνία ήδη κυκλοφορεί ένα σκεύασμα, μέσω φαρμακείων, με κύριο συστατικό τον κρόκο, που χορηγείται για την ενίσχυση και το φρεσκάρισμα του νου και της μνήμης.
Αντικαταθλιπτική δράση: Το πιο ακριβό μπαχαρικό του κόσμου εμφανίζεται να έχει έντονη αντικαταθλιπτική δράση, ενώ θεωρείται και ιδανικό ηρεμιστικό. Λέγεται πως σε μικρές ποσότητες αγαλλιάζει το πνεύμα. Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή, που με την πάροδο των ετών προσβάλλει όλο και μεγαλύτερο αριθμό ατόμων. Το σαφράν, σύμφωνα με τελευταίες έρευνες, έρχεται να βοηθήσει σημαντικά στην αντιμετώπιση αυτής της διαταραχής και μάλιστα χωρίς τον κίνδυνο παρενεργειών, χάρις στη μη τοξικότητά του. Στην Περσική παραδοσιακή ιατρική είναι ευρέως διαδεδομένη η χρήση του σε άτομα με κατάθλιψη. Τα αποτελέσματα έρευνας, που δημοσιεύτηκαν, αναφέρουν ότι τα άτομα με ελαφρά μέχρι μέτρια κατάθλιψη, που έπιναν εκχύλισμα με σαφράν (30mg/ημερησίως) είχαν τα ίδια ευεργετικά αποτελέσματα με τα άτομα, που τους χορηγείτο Fluoxetine (20mg/ημερησίως), Το Fluexitine είναι η δραστική ουσία ενός, από τα πιο γνωστά και ευρέως διαδεδομένα σε χρήση, αντικαταθλιπτικού φαρμάκου. Το πλεονέκτημα δε του σαφράν εντοπίζεται και στο γεγονός ότι στερείται παρενεργειών, όπως αύξηση βάρους, ξηροστομία, θαμπή όραση, δυσκοιλιότητα, καταστολή, ορθοστατική υπόταση, διαταραχές στύσης, ελάττωση της libido, κ.α., κάτι, που συχνότατα εντοπίζεται στα φάρμακα. Μπορεί να βάλει κάποιος μια πρέζα νηματίδια κρόκου σε 100 γραμμάρια καθαρό οινόπνευμα σε κλειστό γυάλινο δοχείο για 14 ημέρες και με ένα σταγονόμετρο να βάζει 10-20 σταγόνες στη γλώσσα για να βελτιώσει τη διάθεσή του.
Ο κρόκος είναι ευεργετικός στους πάσχοντες από Αλτσχάιμερ: Σύμφωνα με τα αποτελέσματα επιστημονικών ερευνών, που έγιναν στο Ιράν και την Ελλάδα, ευεργετική επίδραση στα άτομα, που πάσχουν από κατάθλιψη αλλά και από Άνοια ή Αλτσχάιμερ φαίνεται ότι έχει ένα ατοξικό φυσικό προϊόν, ο κρόκος. Τα αποτελέσματα ερευνών, που γίνονται εδώ και πολλά χρόνια έδειξαν ότι ο κρόκος βελτιώνει τη μνήμη και έχει ευεργετική επίδραση την κατάθλιψη. Μελέτη έδειξε ότι ο κρόκος επηρεάζει θετικά, σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ, τη δράση της γαλανταμίνης δηλαδή του φαρμάκου, που χρησιμοποιεί σήμερα η ιατρική για τη νόσο αυτή. Ωστόσο, δεν υπήρξαν ευρήματα, που να δείχνουν τον τρόπο λειτουργίας του κρόκου και των παραγώγων του. Μελέτη που έγινε στο Εργαστήριο Φαρμακογνωσίας του Πανεπιστημίου Πατρών, σε συνεργασία με το Ερευνητικό Κέντρο του Θεαγενείου Νοσοκομείου, έδειξε ότι τα παράγωγα του κρόκου ή αλλιώς του σαφράν, αναστέλλουν τη δράση ενός ένζυμου, της ακετυλοχολιστεράσης, το οποίο σχετίζεται με τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Ενώ, η αντί-οξειδωτική δράση του κρόκου φαίνεται ότι έχει θετική επίδραση στους ασθενείς με αγγειακή άνοια, η οποία σε υψηλό ποσοστό οφείλεται στο οξειδωτικό στρες και συγχρόνως επηρεάζεται από την αθηρωσκληρωτική κατάσταση των αγγείων του εγκεφάλου. <Επειδή ο κρόκος έχει βρεθεί ότι ασκεί γενικότερα μια αντί-θρομβωτική δράση περιμένουμε ότι θα έχει ευνοϊκή δράση και στην αγγειακή άνοια. Νομίζω ότι ο κρόκος μπορεί να έχει μια πρακτική εφαρμογή στη βελτίωση της κατάστασης των αρρώστων που πάσχουν από αγγειακή άνοια ή Αλτσχάιμερ> αναφέρει επιστήμονας-ερευνητής. Ο ίδιος εξηγεί ότι ο κρόκος δεν είναι ένα καινούργιο φάρμακο άλλα ένα φυτικό προϊόν, όπως πολλά άλλα, τα οποία επιδρούν θετικά σε διάφορες καταστάσεις και τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά. Η ψυχιατρική επιστήμη έχει τα επίσημα φάρμακα, τα οποία θα παίρνουν οι άνθρωποι με συμβουλές των γιατρών. Με βάση αυτά που θα λεχθούν από την ομάδα που έκανε την έρευνα για τον κρόκο και με βάση τις βιβλιογραφικές αναφορές πάνω στο πρόβλημα αυτό, οι ειδικοί επιστήμονες θα αποφανθούν αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί συμπληρωματικά ένα παράγωγο του κρόκου, τονίζοντας παράλληλα ότι ο κρόκος δεν έχει καμία τοξική δράση.
Ανακουφίζει από τους πόνους κατά την οδοντοφυΐα και στο πρήξιμο οδοντοφυΐας: Έχει χαλαρωτική δράση στο πρήξιμο της οδοντοφυΐας. Μπορεί να παρασκευαστεί σιρόπι για εντριβές των ούλων σε περιπτώσεις πόνων της οδοντοφυΐας και ιδιαίτερα στο πρήξιμο της νεογιλής οδοντοφυΐας. Επίσης το τρίψιμο των ούλων με κρόκο ελαττώνει τον πόνο και τη φλεγμονή. Μπορεί και με τον κρόκο σε μορφή σκόνης να κάνει ελαφρό μασάζ στα ούλα του, αν δε θέλει μπορεί να αναμείξει τον κρόκο με μέλι.
Είναι άριστο Αντί-θρομβωτικό: Το εκχύλισμα στιγμάτων κρόκου έχει την ιδιότητα να εμποδίζει το σχηματισμό και την ανάπτυξη θρόμβων στις αρτηρίες, προκαλεί δε αναστολή της συγκόλλησης των αιμοπεταλίων. Τονώνει την κυκλοφορία του αίματος, ενώ,παράλληλα, διαπιστώθηκε και η αντιπηκτικήτου δράση. Στο γεγονόςαυτό αποδίδεται μάλιστα η μειωμένη συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων στη Valencia της Ισπανίας, όπου η κατανάλωση κρόκου είναι πολύ μεγάλη.
Βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης: Έρευνες διάφορων ερευνητικών ομάδων έδειξαν ότι το διάλυμα της κροκετίνης, βασικό συστατικό του εκχυλίσματος του σαφράν, βοηθάει σημαντικά στη μείωση των επιπέδων χοληστερίνης στο αίμα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη μείωση του σχηματισμού αθηρωματικών πλακών.
Ανακουφίζει από την ένταση.
Βοηθάει στη βελτίωση της όρασης.
Βοηθάει σε περιπτώσεις ναυτία, είναι αντιπυρετικό και αντισπασμωδικό.
Είναι γνωστό από την αρχαιότητα ότι στονκρόκο απέδιδαν αφροδισιακές ιδιότητες. Πολλοί συγγραφείς, αλλά και η ελληνική μυθολογία συνδέουν τον κρόκο με τη γονιμότητα. Και
<<Ανεβασμένη>> διάθεση με Σαφράν. Ανεβάζει τη διάθεσή μας για όλη την ημέρα.
Ο κρόκος στο φαγητό
<το σαφράν είναι περισσότερο φως και όχι άρωμα> Βίκτωρ Ουγκώ
Ο κρόκος είναι γνωστός, από την αρχή της παραγωγής του, όχι μόνο για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, αλλά και για τη χρήση του στη μαγειρική. O κρόκος αποτελεί συστατικό της γκουρμέ κουζίνας και περιέχει πολύτιμα συστατικά για την ανθρώπινη υγεία. Το χαρακτηριστικό του πικάντικο άρωμα ταιριάζει σε πολλά φαγητά, όπως ψάρια, μαλάκια μακαρόνια, ρύζι και ζυμαρικά. Ωστόσο, μπορείτε εύκολα να εντάξετε το σαφράν στο καθημερινό σας διαιτολόγιο, ακολουθώντας απλές συνταγές και συνδυάζοντάς το με συγκεκριμένες τροφές για να βελτιώσετε την υγεία σας. Για νοστιμιά... Μια ελάχιστη ποσότητα σαφράν προσδίδει ιδιαίτερη γεύση, χρώμα και άρωμα στα ζυμαρικά, το ρύζι, τις σούπες, τις σάλτσες, το λευκό και κόκκινο κρέας, το ψάρι, ενώ συνδυάζεται άριστα με τον καφέ και το τσάι. Προσθέστε το σε ριζότο ή μακαρόνια με θαλασσινά, πατάτες με σκόρδο, κοτόπουλο ψητό, ψωμί, χαλβά, παγωτό κλπ. Υπάρχουν πολλές και ποικίλες εφαρμογές για να χρησιμοποιήσει κάποιος τον κρόκο στην καθημερινή διατροφή. Βρίσκουμε στην αγορά δύο μορφές του, νηματίδια και σκόνη, σε ειδικές συσκευασίες. Είναι το πιο ακριβό άρτυμα στον κόσμο. Στον διαιτητικό τομέα ο κρόκος ή σαφράνι δεν περιλαμβάνεται μεταξύ των αρτυμάτων που υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες, όπως το πιπέρι ή η βανίλια, όμως κατέχει ξεχωριστή θέση. Οι ίνες του δίνουν στο φαγητό ένα φωτεινό κίτρινο χρώμα, μια ευχάριστη υπόπικρη γεύση πολύ χαρακτηριστική και ελαφρό ιώδες άρωμα. Για να φανεί το χρώμα του στο φαγητό δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν υλικά που δίνουν πιο έντονο χρώμα από το κίτρινο, π.χ. ντομάτα ή σπανάκι. (στα φαγητά αυτά το χρησιμοποιούμε μόνο για τη γεύση του). Το σαφράν είναι καρύκευμα και βαφή για ριζότο, ψαρόσουπα, σε σάλτσες με σκόρδο για ψάρι και οστρακοειδή, σε ανοιχτόχρωμες σάλτσες για πουλερικά, σε γλυκά και λικέρ.
Σαν καρύκευμαοι ίνες του κρόκου χρησιμοποιούνται για να δώσουνστο φαγητό ένα φωτεινό, όμορφο χρυσό-κίτρινο χρώμα και για τη βελτίωση της γεύσης, δίνοντας ένα ευδιάκριτο άρωμα, ελαφρά ιώδες και μια ευχάριστη υπόπικρη γεύση, πολύ χαρακτηριστική. Υπάρχει ένας μεγάλος κατάλογος τροφίμων, όπου προστίθεται ο κρόκος, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων τυριού, όπως το τυρί cottage και η παρμεζάνα.
Ο κρόκος Κοζάνης, το ελληνικό δηλαδή σαφράν, ξεχωρίζει για την άριστη ποιότητά του και μια ελάχιστη ποσότητα προσθέτει υπέροχη γεύση, χρώμα και άρωμα σε κάθε φαγητό, όπως ζυμαρικά, ρύζι, σούπες, σάλτσες, κοτόπουλο, κρέας, ψάρια. Είναι απόλυτα αγνός και σε συνδυασμό με τον καφέ ή το τσάι αποτελεί ένα εξαιρετικό ρόφημα.
Αν δεν γνωρίζουμε το άρωμα του κρόκου και τον δοκιμάζουμε για πρώτη φορά πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στην ποσότητά του. Δεν τον σκορπίζουμε στο φαγητό μας σαν το αλάτι ή το πιπέρι. Και ο λόγος δεν είναι μόνο η ?διαφορά στην τιμή του. Είναι και η ένταση της γεύσης του, ελαφρά ιωδιούχα, που σε μεγάλη ποσότητα μπορεί να καταστρέψει το φαγητό. Αν βάλουμε πολύ σαφράνι τότε θα είναι πολύ έντονη η μυρουδιά του. Αρχίζουμε με μικρή ποσότητα και την αυξάνουμε σύμφωνα με τη δική μας προτίμηση, γιατί αν η ποσότητα είναι μεγάλη θα έχουμε το αντίθετο αποτέλεσμα.
Πριν το χρησιμοποιήσουμε το βάζουμε σε ένα μπολμε λίγο νερό και το αφήνουμε 2 ώρες περίπου για να βγάλει το κίτρινο χρώμα του (ένα γραμμάριο χρωστική, που περιέχει αρκεί για να μετατρέψει σε κίτρινη βαφή 100 κιλά νερό). Οι ίνες χρειάζονται περισσότερο χρόνο από το σαφράν σε σκόνη. Μπορούμε όμως στο φαγητό να το προσθέσουμε χωρίς μούλιασμα και το χρώμα του μπορεί να αναπτυχθεί περισσότερο στη διάρκεια του μαγειρέματος. Το χρώμα του κρόκου στο Θιβέτ θεωρείται ιερό.
Ένας άλλος τρόπος είναι να πασπαλίσουμε το σαφράν στο φαγητό τη στιγμή του σερβιρίσματος, ιδιαίτερα αν είναι σούπα. Είναι εντυπωσιακό καθώς αρχίζει να βγάζει κίτρινο χρώμα γύρω από τις κόκκινες ίνες του.
Αν πρόκειται να το χρησιμοποιήσουμε σε ζύμη το μούλιασμα σε νερό για 2 ώρες είναι απαραίτητο, ώστε να απελευθερώνεται το χρώμα του.
Για να μπορείτε να ρυθμίζετε την ποσότητα μετρώντας τις ίνες να ξέρετε ότι : 1 γραμμάριο σαφράν έχει 320-360 ίνες ανάλογα με το μήκος και το πάχος τους. Πρέπει να χρησιμοποιείται σε μικρές ποσότητες, 2 ή 3 κλωστές ή λίγη σκόνη, είναι αρκετό, διαφορετικά σε ποσότητες, όπως μερικά γραμμάρια θεωρείται τοξικό.
Αν θέλουμε να δώσουμε το χρυσό χρώμα του κρόκου στο λευκό ρύζι, το ψάρι ή τα ζυμαρικά, θα πρέπει να μην τα μαγειρέψουμε με κάποιο άλλο υλικό που έχει ακόμη εντονότερη ?βαφτική δράση, όπως η ντομάτα ή το σπανάκι, γιατί το χρώμα του σαφράν δεν θα φανεί.
Θα το χρησιμοποιήσετε σε όλα τα ροφήματά σας, στον καφέ σας, στο πιλάφι, σε γλυκά, για να κάνετε ψωμί, γλυκά, παγωτά. Οι Άραβες, που είναι οι μεγαλύτεροι καταναλωτές στον κόσμο, αρωματίζουν με τον κρόκο το αρνί, το κοτόπουλο και το ρύζι. Είναι απαραίτητο για τη Γαλλική bouillabaisse και το Ιταλικό risotto. Στην Ισπανία η πιο δημοφιλής χρήση του είναι στην paella.
Για τους Έλληνες είναι πάντα ο κρόκος, ο φίλος του θεού Ερμή, η ξεχωριστή μοσχοβολιά των αιγιοπελαγίτικων κουλουριών της Λαμπρής, ένα από τα 58 αρώματα που χρησιμοποιεί το Πατριαρχείο για την παρασκευή του Αγίου Μύρου. Τελευταία γίνεται μεγάλη προσπάθεια να περάσει στην ελληνική κουζίνα. Συνδυάζεται τέλεια με σκόρδο, μάραθο, άσπρο κρασί, μύδια και ψάρια.
Η δυναμική κοζανίτκη καλλιέργεια φέρνειστις διεθνείς αγορές τον κρόκο για την ξεχωριστή του απόλαυση των απανταχού gourmet.
Κοζανίτικο ποτό με τσίπουρο και ζαφορά: Θα χρειαστούμε τα εξής υλικά:
?1 λίτρο τσίπουρο.
?500 γραμμάρια ζάχαρη.
?5-6 στήμονες ζαφορά.
?1 κουταλάκι του γλυκού ξερό κόλιανδρο χοντρό-κοπανισμένο.
?1 κουταλάκι γαρύφαλλα ελαφρά σπασμένα.
?2 κομματάκια κανέλα σε ξύλο.
?1 ολόκληρο μοσχοκάρυδο.
Παρασκευή: Βάζουμε σε τουλπάνι όλα τα μυρωδικά και τα βάζουμε μέσα στο τσίπουρο, που το έχουμε σε γυάλινο βάζο. Το αφήνουμε 40 ημέρες σε σκοτεινό μέρος και φροντίζουμε να ανακινούμε το βάζο συχνά. Στη συνέχεια βράζουμε τη ζάχαρη με ένα ποτήρι νερό και μόλις κρυώσει το ρίχνουμε στο τσίπουρο, αφού βγάλουμε τα μπαχαρικά. Προσθέτουμε και τους στήμονες, ανακινούμε και αφήνουμε το ποτά για 20-25 ημέρες σε σκοτεινό μέρος για να πάρει ένα ωραίο κίτρινο χρώμα από τον κρόκο (ζαφορά) και να αρωματιστεί. Είναι ένα εξαιρετικό χωνευτικό ποτά, από το οποίο μπορούμε να προσθέτουμε 2-3 κουταλιές στο τσάι μας ή το πίνουμε όταν έχουμε πόνο ή δυσπεψία στο στομάχι μας.
Γάλα με κρόκο: Ένα καταπραϋντικό ποτό, που μπορεί να βοηθήσει στην ελάφρυνση καρδιακών προβλημάτων. Παρασκευάζεται αν σιγοβράσει κανείς για 2 λεπτά, 1 φλιτζάνι γάλα, προσθέσει μια πρέζα κρόκου. Μπορεί να το πίνει κάποιος μια φορά την ημέρα.
Τονωτικό για τη δυσπεψία: Θα χρειαστείτε: 15 νηματίδια σαφράν, 14 γραμμάρια ψιλοκομμένο τζίντζερ και 275 ml καθαρό οινόπνευμα. Εκτέλεση Διαλύετε το σαφράν και το τζίντζερ και τα βάζετε μαζί με το οινόπνευμα σε ένα γυάλινο δοχείο με καπάκι. Αφήνετε το δοχείο για 14 μέρες σε δροσερό και σκοτεινό μέρος και στη συνέχεια ζεσταίνετε το μείγμα σε ένα μπρίκι και το σουρώνετε. Πίνετε 1 κουταλάκι πριν από κάθε γεύμα.
IceTea με σαφράν (για 5 άτομα): Τα υλικά, που απαιτούνται είναι: 1/4 κουταλάκι σαφράν (περίπου 15-20 νηματίδια), 3 κουταλάκια μέλι, 1½ κουταλιά χυμό λεμονιού, 5 φλιτζάνια νερό, 3-4 κουταλάκια φύλλα ινδικού τσαγιού και 2 σπόρους κάρδαμο. Εκτέλεση Σε ένα τσαγιερό, βράζετε 5 φλιτζάνια νερό και προσθέτετε τα φύλλα ινδικού τσαγιού. Κατεβάζετε το τσαγιερό από τη φωτιά και σουρώνετε το τσάι. Προσθέτετε κάρδαμο, χυμό λεμονιού, μέλι και σαφράν, βάζετε το τσάι στο ψυγείο να κρυώσει και το σερβίρετε με παγάκια.
Ψωμί με κρόκο Κοζάνης: Τα υλικά, που θα χρειαστούμε για το ψωμί αυτό είναι: 1 κιλό αλεύρι, 10-15 ίνες κρόκο Κοζάνης, 5 αβγά, 1 φλιτζάνι χλιαρό γάλα, 2 φακελάκια μαγιά, ½ φλιτζάνισταφίδες μαύρες, ½ φλιτζάνι βιτάμ, 1 κουταλάκι ζάχαρη, 1 κουταλάκι αλάτι και βιτάμ για την επάλειψη. Τι κάνουμε: Μουσκεύουμε τις ίνες του κρόκου Κοζάνης στο φλιτζάνι με το γάλα, για μια ώρα. Στη συνέχεια, τις βγάζουμε με ένα κουτάλι, ζεσταίνουμε ελαφρά το γάλα, διαλύουμε μέσα τη μαγιά και ρίχνουμε το μείγμα σε ένα μεγάλο μπολ, μαζί με το αλάτι, τη ζάχαρη και τα αβγά, αφού πρώτα τα χτυπήσουμε ελαφρά. Κατόπιν ανακατεύουμε με το αναδευτήρι των αβγών, ώστε να ενωθούν τα υλικά, προσθέτουμε σιγά-σιγά το αλεύρι, τις σταφίδες και ζυμώνουμε. Στη συνέχεια, ρίχνουμε στο μπολ το βιτάμ, αφού πρώτα το λιώσουμε και συνεχίζουμε να ζυμώνουμε με τα δάχτυλά μας, μέχρι να γίνει η ζύμη λεία και ελαστική. Αν η ζύμη δεν έχει σφίξει, συμπληρώνουμε λίγο αλεύρι ακόμη. Σκεπάζουμε το μπολ με μια πετσέτα και το αφήνουμε σε ένα ζεστό μέρος, για 30 λεπτά περίπου, ώστε να φουσκώσει η ζύμη. Κατόπιν την ξανά-ζυμώνουμε απαλά, την αλείφουμε με λίγο λιωμένο βιτάμ, σκεπάζουμε και πάλι το μπολ με την πετσέτα και αφήνουμε να φουσκώσει για άλλα 15-20 λεπτά. Όταν η ζύμη φουσκώσει, την πλάθουμε και της δίνουμε με τα χέρια μας το σχήμα του καρβελιού. Στη συνέχεια σκεπάζουμε το καρβέλι με την πετσέτα και το αφήνουμε για να φουσκώσει και να διπλασιαστεί σε όγκο. Εν τω μεταξύ προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180ο C. Αλείφουμε το καρβέλι με βιτάμ και το βάζουμε σε ένα ταψί επίσης αλειμμένο με βιτάμ. Ψήνουμε στον προθερμασμένο φούρνο για 45-50 λεπτά μέχρι να πάρει χρυσαφί χρώμα. Συμβουλή: Καταλαβαίνουμε αν έχει ψηθεί το ψωμί αν το χτυπήσουμε από κάτω με το χέρι μας και ακούσουμε έναν υπόκωφο ήχο. Το κατάλληλο κρασί Κόκκινη Νεμέα παλαιωμένη.
Θεϊκό ποτό της ζωής: Από τον κρόκο και διάφορα αρωματικά-θεραπευτικά βότανα παρασκευάζεται ένα ποτό, που το ονομάζουν << Θεϊκό ποτό της ζωής>>. Το ποτό αυτό περιέχει: κρόκο (Κοζάνης), αψιθιά, μαστίχα Χίου, δίκταμο (Κρήτης), φασκόμηλο, βαλσαμόχορτο, άρκευθο, φύλλα ελιάς, θρούμπι και μέλι από ρείκια, σε αλκοόλ 22% βαθμούς. Πίνεται σκέτο ή με πάγο, σε χαμηλό ποτήρι.
Πολύτιμο μπαχαρικό, δίνει μια ιδιαίτερη γεύση και χρώμα στο φαγητό, στα ροφήματα, στα ποτά, στα τυροκομικά και σε αμέτρητες άλλες εφαρμογές.