Γράφει: Η κα Τσαμπούρη Περιστέρα συνταξιούχος εκπαιδευτικός Οικιακής Οικονομίας
Ένα φάρμακο από τη φύση Ένας αρωματικός σπόρος.
Είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό, ανήκει στην τάξη γερανιώδη και στην οικογένεια λινίδες με 230 περίπου είδη φυτών των εύκρατων περιοχών και των περιοχών της Μεσογείου.
Είναι ετήσιο φυτό και οι κυριότερες ποικιλίες του είναι δύο: Αυτές που καλλιεργούνται για τις ίνες τους και λέγονται κλωστικές και αυτές που καλλιεργούνται για τα σπόρια τους, από τα οποία βγαίνει ένα είδος λαδιού, το λινέλαιο, λέγονται δε και έλαιο-δοτικές ποικιλίες. Τα άνθη του έχουν γαλάζιο, μπλε και σπανιότερα λευκό ή απαλό ροζ χρώμα. Ο καρπός του είναι κάψα και περιέχει 10 περίπου γυαλιστερά ωοειδή σπόρια. Στο φλοιό του βλαστού υπάρχουν πολλές ίνες που τον σταθεροποιούν και οι ίνες αυτές χρησιμοποιούνται στην κατασκευή νημάτων και υφασμάτων. Ευδοκιμεί σε εύκρατα κλίματα, χωρίς μεγάλες και έντονες βροχοπτώσεις.
Η καταγωγή του είναι από την Ασία και είναι ένα από τα αρχαιότερα κλωστικά φυτά. Δείγματα λινών υφασμάτων βρέθηκαν σε ανασκαφές σε άριστη κατάσταση και χρονολογούνται από τη νεολιθική εποχή. Στην Αίγυπτο το 3400 π.Χ. κατασκεύαζαν υφάσματα και ρούχα από λινάρι. Στις πυραμίδες, μερικές μούμιες, ήταν τυλιγμένες με λεπτές λωρίδες από λινό ύφασμα. Από την Αίγυπτο το λινάρι διαδόθηκε στις άλλες χώρες της Μεσογείου και στη συνέχεια στην υπόλοιπη Ευρώπη. Το κομψό αυτό φυτό, με τα λεπτά ανοιχτόχρωμα κυανά άνθη, που βγαίνουν τον Απρίλιο, έπαιξε σπουδαίο ρόλο, όχι μόνο στην κλωστοϋφαντουργία, αλλά και στην ιατρική. Ο Ιπποκράτης θεωρούσε το λιναρέλαιο ως το κατάλληλο φάρμακο για την καταπολέμηση του κρυολογήματος και ιδανικό κατάπλασμα για τα αποστήματα. Ο Πλίνιος πάλι εξέφραζε το θαυμασμό του για τις ιδιότητές του, που τις χαρακτηρίζει «προσφορά από τη φύση». Υπάρχουν μάλιστα ενδείξεις ότι το λινάρι (ανήκει στην Οικογένεια των Λινιδών), καλλιεργούνταν πριν από 9.000 χρόνια. Αρχαίοι σπόροι του φυτού έχουν βρεθεί επίσης σε χωράφια στο Ιράκ και στη Νοτιοδυτική Τουρκία. Οι μακριές ίνες του χρησιμοποιούνταν για να παραχθεί το λινό, το παλαιότερο γνωστό υφαντουργικό προϊόν από το οποίο φτιάχνονταν δίχτυα και σχοινιά. Ωστόσο, το λινάρι αντικαταστάθηκε από το βαμβάκι στην υφαντουργία στις αρχές του 19ου αιώνα.
Καλλιεργείται, από τους αρχαίους χρόνους, σαν φαρμακευτικό φυτό, αλλά και για άλλες πολλές χρήσεις, όπως στην υφαντουργία. Σήμερα χρησιμοποιείται για την κατασκευή υφασμάτων (οι ίνες των μίσχων), αλλά και για την παρασκευή χρωμάτων και βαφών για τα νύχια.Οι κλωστικές ίνες έχουν μεγάλη αντοχή, καλή στιλπνότητα και εύκολη επεξεργασία, είναι ανθεκτικές στις προσβολές από μύκητες και ανθεκτικότερες από αυτές του βαμβακιού. Τα λινά υφάσματα είναι εξαιρετικής ποιότητας, αλλά, επειδή οι ίνες του λιναριού έχουν μικρή ελαστικότητα και σκληρή υφή, τσαλακώνονται εύκολα και το σιδέρωμα είναι πολύ δύσκολο. Όμως τα λινά ρούχα είναι εξαιρετικά δροσερά, επειδή το λινάρι έχει την ιδιότητα να απορροφά και να απελευθερώνει υγρασία.
Λιναρόσπορος και Λινέλαιο: Το λινέλαιο και ο λιναρόσπορος δεν είναι άγνωστα στην ανθρωπότητα, ίσως απλά είναι λίγο ξεχασμένα. Από τα πλέον πανάρχαια γνωστά φυτά, το λινάρι για την κατασκευή των γνωστών <λινών> υφασμάτων και ακόμα γνωστό για τους σπόρους του, που αποτελούσε βασικό είδος διατροφής για ανθρώπους και ζώα. Οι λοβοί του φυτού μαζί με τους σπόρους του μαζεύονται το φθινόπωρο, αφού ωριμάσουν καλά. Οι σπόροι του, μαζί με το έλαιο που δίνουν έχουν ιδιαίτερα καθαρτικές ιδιότητες και είναι τα χρήσιμα μέρη του φυτού. Οι θεραπευτικές τους ιδιότητες ήταν γνωστές από τα αρχαία χρόνια. Ο Ιπποκράτης το 650 π.Χ. έλεγε πως το λινέλαιο ανακουφίζει από τον στομαχόπονο. Επίσης ο Καρλομάγνος τον 8ο αιώνα θεωρούσε το λιναρόσπορο τόσο σημαντικό, που έβγαλε νόμους για την υποχρεωτική κατανάλωσή του από τους υπηκόους του.
Το λινέλαιο, από διατροφική άποψη, έχει ένα χαρακτηριστικό που το κάνει μοναδικό. Με εξαίρεση το ελαιόλαδο (που περιέχει πολλά αντιοξειδωτικά), τα περισσότερα έλαια είναι πλούσια σε ω-6 και κάποια από αυτά (έλαιο ελαιοκράμβης, κανναβέλαιο, έλαια ξηρών καρπών) περιέχουν και κάποια ω-3. Αντίθετα, το λινέλαιο, που αποτελείται κατά 55% από α-λινολενικό οξύ, ένα πολυακόρεστο λιπαρό οξύ που ανήκει στην ομάδα των ω-3 λιπαρών οξέων, και ο λιναρόσπορος αποτελούν την πιο πλούσια φυσική πηγή των δυσεύρετων στη φύση ω-3, ενώ παράλληλα διαθέτουν μόνο ίχνη από ω-6. Αυτά λοιπόν τα φυσικά αντιοξειδωτικά προστατεύουν την καρδιά, μετριάζουν τα συμπτώματα φλεγμονωδών νόσων και πιθανώς προστατεύουν από το διαβήτη. Επιπλέον, οι σπόροι του λιναριού και το λάδι τους είναι πλούσιες φυσικές πηγές των αντιοξειδωτικών ουσιών λιγνάνες, οι οποίες απαντώνται στο λινάρι σε συγκέντρωση 80 φορές μεγαλύτερη από ότι στα παχιά ψάρια (σολομό, πέστροφα, ρέγκα, τόνο, σαρδέλες, σκουμπρί), στο σπανάκι και στην αντράκλα.
Θρεπτικά συστατικά: Τελευταίες επιστημονικές έρευνες έφεραν στο φως πολύ σημαντικές ιδιότητες του Λιναρόσπορου, από τον οποίο παράγεται και το Λιναρέλαιο ή Λινέλαιο. Περιέχει 30-40% έλαια. Οι σπόροι του λιναριού είναι η πλουσιότερη φυσική πηγή σε Ω-3 λιπαρά οξέα (56%), ω-6 λιπαρά οξέα (16%), Αντιοξειδωτικές ουσίες, περιέχουν δε ένα είδος φυτοοιστρογόνων, τις Λιγνάνες.Επίσης ο λιναρόσπορος περιέχει Πρωτεΐνες, Άπεπτες φυτικές ίνες, Βιταμίνες Β1, Β2, Ε, Καροτίνια και Βιταμίνη C. Από ανόργανα συστατικά περιέχει ασβέστιο, φώσφορο, κάλιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο και σίδηρο. Από τους σπόρους του γίνεται αφέψημα και καταπλάσματα (απορροφητικά και επουλωτικά).
Χρησιμότητα:Τα τελευταία χρόνια το λινάρι αποδεικνύεται για έναν πρόσθετο λόγο <χρησιμότατο> και αυτό είναι οι αντιοξειδωτικές του ιδιότητες λόγω της περιεκτικότητάς του σε ω-3 λιπαρά οξέα. Καθώς οι επιστημονικές έρευνες επιβεβαιώνουν σχεδόν καθημερινά τον καθοριστικό ρόλο που παίζουν τα ω-3 λιπαρά οξέα στην υγεία μας, γιατροί, καθώς και οι διαιτολόγοι εκδηλώνουν ζωηρό ενδιαφέρον για τη θρεπτική και θεραπευτική αξία του λιναριού. Προτρέπουν λοιπόν τον κόσμο όχι απλώς να το εντάξει στη διατροφή του, αλλά να το θεωρήσει απαραίτητο συστατικό της. Πιο αναλυτικά βοηθού:
Λιναρόσπορος και καρκίνος του προστάτη: Υπάρχουν ικανοποιητικά στοιχεία της χρήσης του για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη. Πρόσφατες έρευνες βρήκαν ότι η υψηλή περιεκτικότητα του λιναρόσπορου σε ω-3 λιπαρά οξέα και σε λιγνάνες μπορούν να μειώσουν σημαντικά την ανάπτυξη του όγκου σε άτομα με καρκίνο του προστάτη. Συγκεκριμένα σε μια κλινική έρευνα στην οποία συμμετείχαν 80 άντρες βρέθηκε ότι τα άτομα που είχαν καταναλώσει 30 γραμμάρια λιναρόσπορου ημερησίως μείωσαν σημαντικά έως και τελείως την ανάπτυξη των καρκινικών όγκων. Οι ερευνητές απέδωσαν αυτό το φαινόμενο στην ικανότητα των ω-3 λιπαρών οξέων να εμποδίζουν την προσβολή υγιών κυττάρων από τα καρκινικά. Επίσης σημείωσαν ότι η αντιοξειδωτική ικανότητα των λιγνάνων μπορεί να μειώσει σημαντικά την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων.
Ο λιναρόσπορος προστατεύει από τον καρκίνο του μαστού:Οι εθελόντριες καθυστέρησαν την ανάπτυξη των όγκων, καταναλώνοντας κέικ με λιναρόσπορο. Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να προληφθεί ή και να καταπολεμηθεί με την κατανάλωση λιναρόσπορου, ισχυρίζεται Καναδός ερευνητής. Η μελέτη του βασίστηκε σε 25 εθελόντριες, που είχαν όγκους στο στήθος και δέχτηκαν να καταναλώσουν ειδικά κέικ τα οποία περιείχαν το σπόρο. Μολονότι πολλοί επιστήμονες θεωρούν πρόωρη την εξαγωγή συμπερασμάτων από τη μικρή αυτή έρευνα, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για τη χρησιμότητα του σπόρου στην πρόληψη διαφόρων ασθενειών, αλλά και για την τοξικότητά του σε μεγάλες δόσεις.Καθένα από τα μικρά κέικ που κατανάλωσαν οι εθελόντριες περιείχε 50 γραμμάρια αλεσμένου λιναρόσπορου. Στις γυναίκες που αποτελούσαν την ομάδα ελέγχου δόθηκαν κέικ χωρίς το σπόρο. Οι γυναίκες, που συμμετείχαν στο πείραμα δεν ωφελήθηκαν ουσιαστικά οι ίδιες, καθώς οι όγκοι αφαιρέθηκαν από το στήθος τους για να μελετηθεί η επίδραση του λιναρόσπορου στην ταχύτητα ανάπτυξής τους. Πράγματι, οι όγκοι των γυναικών, που είχαν καταναλώσει τα <θεραπευτικά> κέικ μεγάλωναν με σημαντικά μικρότερο ρυθμό σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Η ανασταλτική δράση του σπόρου στην ανάπτυξη των όγκων είχε παρουσιαστεί και σε παλιότερες μελέτες σε πειραματόζωα.
Παρενέργειες: Ο σπόρος του λιναριού περιέχει, ωστόσο, υψηλές συγκεντρώσεις του φυτικού ανάλογου των ανθρώπινων οιστρογόνων και για το λόγο αυτό ενδέχεται να έχει τοξική δράση, όταν καταναλώνεται σε υψηλά ποσά. Μελέτες σε ζώα έχουν δείξει ότι η κατανάλωση λιναρόσπορου μπορεί να προκαλέσει ανωμαλίες στον προστάτη αδένα και στις ωοθήκες. Υπάρχουν και κάποιες παρενέργειες, που είναι: εξάνθημα, αδυναμία, ασταθές βάδισμα, κνησμός, δακρύρροια, ρινική συμφόρηση, φτέρνισμα, παράλυση, επιληπτικές κρίσεις, βραχύπνοια, μειωμένη πίεση, ναυτία, εμετός, στομαχικός πόνος, παρατεταμένη διάρροια, μανία, αυξημένα επίπεδα σακχάρου, γαστρεντερική δυσφορία.
Πως θα βάλετε το λιναρόσπορο στο πιάτο σας: Είναι άσκοπο να περιλάβετε ολόκληρους στεγνούς σπόρους λιναριού στη διατροφή σας, επειδή έχουν σκληρό κέλυφος και το πεπτικό μας σύστημα αδυνατεί να τους αφομοιώσει. Υπάρχουν όμως ορισμένοι τρόποι για να μπορέσετε να τον εντάξετε στη διατροφή σας και να επωφεληθείτε από τα άφθονα οφέλη του:
Μπορεί να τους χρησιμοποιήσουμε και σαν κατάπλασμα.
Στην Ελλάδα καλλιεργείται σε μικρή έκταση (στη Μεσσηνία), γιατί το κλίμα δεν ευνοεί την παραγωγή καλής ποιότητας λιναριού και η καλλιέργεια γίνεται κυρίως για το λιναρόσπορο. Επίσης υπάρχουν και αυτοφυή είδη λιναριού, γνωστά σαν άγριο-λινάρια.
Βιολογικός Λιναρόσπορος: Στην αγορά υπάρχει και ο Βιολογικός χρυσός λιναρόσπορος, ψυχρής άλεσης, από ολόκληρους σπόρους, καθώς και βιολογικός χρυσός λιναρόσπορος ψυχρής άλεσης από ολόκληρους σπόρους με προσθήκη νιφάδων ροδιού για την αύξηση των αντί-οξειδωτικών στοιχείων. Τα θρεπτικά συστατικά, που έχει ο βιολογικός λιναρόσπορος, στα 100 γραμμάρια, είναι: Πρωτεΐνες : 26 γραμμάρια, Λιπαρά : 35 γραμμάρια, Ω-3 λιπαρά : 21 γραμμάρια, Υδατάνθρακες : 32,5 γραμμάρια, Φυτικές ίνες : 17 γραμμάρια, Μαγνήσιο : 38 mg, Ασβέστιο : 210 mg, Φυλλικό οξύ : 278 mg. Τα 100 γραμμάρια δίνουν 450 θερμίδες.Tip: Μειώστε την <κακή> χοληστερίνη κατά 10% μέσα σε ένα μήνα, προσθέτοντας 5 κουταλιές της σούπας αλεσμένο λιναρόσπορο στην καθημερινή σας διατροφή.
Εμφανίσεις: 14064